کاهش جرایم مالیاتی

جرایم مالیاتی یکی از دغدغه های اصلی صاحبان کسب و کار است که بیشتر آن ها با آن دست و پنجه نرم می کنند. مالیات نقش مهمی در تأمین منابع مالی دولت ها دارد و همین مسئله سبب شده تا دولت ها برای جلوگیری از فرارهای مالیاتی طرح های تشویقی و تنبیهی خاصی را در نظر بگیرند که تخفیف های مالیاتی در دسته اول و تعیین مجازات در دسته دوم جای گرفته است.
یکی از موضوعات اصلی که غالبا از سوی صاحبان مشاغل و کسب و کار ها در جلسات مشاوره مالیات مطرح می گردد، بحث کاهش مالیات پرداختی بوده، به طوری که تحت مجازات های فرار مالیاتی قرار نگیرند.
چنین موضوعی نیازمند تسلط بر چیستی جرایم مالیاتی و راهکار های موجود برای کاهش آن است، از آن جایی که برخی از جریمه ها و مجازات های در نظر گرفته شده برای فرار مالیاتی به قدری سنگین هستند که ممکن است یک کسب و کار را به نابودی کامل بکشاند.
جرایم مالیاتی چیست؟
پیش از ورود به بحث راهکار های موجود برای کاهش جرایم مالیاتی ضرورت دارد چیستی و ماهیت خود این جرایم مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرید؛ از منظر حقوق کیفری و قانون مجازات اسلامی، جرم عبارت است از فعل یا ترک فعلی که به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تأمینی و تربیتی در نظر گرفته شده است. با چنین توضیحی روشن است که منظور از جرایم مالیاتی آن دسته از افعالی بوده که در قانون جرم انگاری شده و برای آنها مجازات (اعم از حبس، جریمه نقدی و ممنوعیت خروج از کشور و غیره) در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال ماده ۱۹۰ قانون مالیات مستقیم مؤدیان مالیاتی را مکلف نموده که مالیات عملکرد هر سال مالی را به موقع پرداخت نمایند و برای ضمانت اجرای این موضوع نیز از دو رویکرد تشویقی و تنبیهی استفاده کرده است که به شرح زیر هستند:
- رویکرد تشویقی: در صورت پرداخت علی الحساب مالیات عملکرد هر سال مالی پیش از سر رسید مقرر در قانون برای پرداخت مالیات عملکرد، پاداشی معادل ۱ درصد مبلغ پرداختی به ازای هر ماه تا سررسید مقرر از مالیات متعلق به همان عملکرد کسر خواهد شد.
- رویکرد تنبیهی: پرداخت مالیات پس از موعد مقرر در قانون مشمول جریمه خواهد بود و مؤدی باید به ازای هر ماه، ۲.۵ درصد مالیات را به عنوان جریمه پرداخت نماید.
همین موضوع به نحوی در جریمه مالیات های تکلیفی نیز در نظر گرفته شده است و براساس ماده ۱۹۹ قانون مالیات مستقیم، ۱۰ درصد از مبلغ مالیات پرداخت نشده و همچنین ۲.۵ درصد از مالیات برای هر ماه دیرکرد پرداخت به عنوان جریمه در نظر گرفته شده است. لازم به ذکر است که درصورت عدم توجه مؤدی مالیاتی به پرداخت جریمهها او را با ضمانت اجراهای شدیدتری نظیر حبس، محرومیت از معافیت های مالیاتی، ممنوع الخروج شدن، جریمه های سنگین، مجازاتهای اداری (برای کارمندانی که موظفت به تنظیم صورت حساب هستند) و محرومیت از انواع بخشودگی مواجه می سازد.
مهم ترین جرایم مالیاتی در قوانین مالیاتی
به طور خلاصه انواع جریمه های مهم جرایم مالیاتی مندرج در قوانین مالیاتی کشور را می توان در جدول زیر خلاصه نمود:
جرم مالیاتی | مجازات و جریمهها |
تخلف در دفاتر اسناد رسمی | ۲۰ درصد مالیات پرداختی |
تخلفات مدیران تصفیه | ۲۰ درصد |
مالیات تکلیفی | ۱۰ درصد مالیات + ۲.۵ درصد مالیات جریمه بابت هر ماه دیرکرد |
درج هزینه های نادرست و غیرواقعی در اظهارنامه | ۳۰ درصد جریمه برای اشخاص حقیقی
۲۰ درصد جریمه برای اشخاص حقوقی |
عدم ارسال فهرست قرارداد های مرتبط با پیمانکاری | ۱ درصد از کل هزینه قرارداد |
عدم پرداخت مالیات در زمان مقرر | ۲.۵ درصد برای هر ۳۰ روز دیرکرد |
عدم ارسال اظهارنامه و تکمیل مالیات | ۱۰ درصد مالیات برای اشخاص حقیقی
۳۰ درصد مالیات برای اشخاص حقوقی |
مهمترین جرایم مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی در قوانین ایران
جالب است بدانید که اگر یک شخص حقیقی که موظف به پرداخت مالیات است، عمداً مالیات و جریمه های در نظر گرفته شده را نپردازد ممکن است به ۶ ماه تا ۲ سال حبس محکوم شود؛ اما سوال اصلی اینجاست که کدام جرایم مالیاتی سنگین ترین مجازات ها را در پی دارند و به نوعی اعلان قرمز سازمان امور مالیاتی کشور به شمار میروند؟ پاسخ این سوال را می توان در قانون مالیات های مستقیم پیدا کرد که مهمترین جرایم مالیاتی را در ۶ دسته زیر جای داده است:
- عدم کسر مالیاتی تکلیفی یا عدم پرداخت مالیات ارزش افزوده دارایی
- کتمان درآمد حاصل از فعالیت شرکت یا به طور کلی مخفی نمودن فعالیت های شرکت
- عدم پرداخت تکالیف مالیاتی در بازه زمانی ۳ سال متوالی
- استفاده از کارت بازرگانی دیگران
- انجام معاملات خود با نام اشخاص دیگر
- ممانعت از دسترسی مامور مالیاتی به اطلاعات
لازم به ذکر است که براساس ماده ۱۹۲ قانون برخی از جرایم مالیاتی وجود دارند که جریمه آنها غیرقابل بخشش بوده و در هر صورت باید پرداخت شوند؛ جریمه کتمان درآمد، جریمه ثبت هزینه های نادرست و غیر واقعی و جریمه عدم ارسال اظهارنامه در زمان مقرر در قانون از جمله جرایم مالیاتی هستند که جریمه متعلق به آن ها غیرقابل بخشش بوده و حتماً باید پرداخت گردند. البته در نقطه مقابل هر طرح تنبیهی دولت تلاش نموده تا با یک طرح تشویقی به مؤدیان مالیاتی کمک کند تا مالیات کمتری پرداخت کنند. به عنوان مثال در صورتی که شخص به مدت ۳ سال متوالی اظهارنامه مالیاتی خویش را در موعد مقرر ارائه و مبلغ آن را پرداخت نماید، معادل ۵ درصد از مالیات کل این ۳ سال را به عنوان تخفیف مالیاتی دریافت خواهد کرد.
بخشودگی جرایم مالیاتی
یکی از امتیازات بسیار مهم در نظر گرفته شده از سوی سازمان امور مالیاتی برای پرداخت کنندگان مالیات، بخشودگی جرایم مالیاتی است. براساس قانون مالیات های مستقیم در برخی موارد سازمان امور مالیاتی با هدف سهولت اجرای قوانین و کاهش جرایم مالیاتی (آن هم در شرایط خاصی)، اقدام به بخشودگی جرایم مالیاتی ارتکاب یافته شده از سوی مؤدیان مالیاتی میکند. این امتیاز نیز در راستای همان طرحهای تشویقی موجود در قانون در نظر گرفته شده و در ماده ۱۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم وارد نص قانون شده است.
این بخشودگی جرایم مالیاتی شامل بخشش جرایم مالیاتی غیرعمدی و درست اجرا نکردن برخی تکالیف محول شده به مؤدیان نظیر عدم ارسال گزارش های فصلی بوده و صرفاً جرایمی که وصف قابل بخشش دارند را شامل میشود؛ درنتیجه موارد شمرده شده در مطالب فوق تحت عنوان «جرایم غیرقابل بخشش» را نمیتوان در داخل این طرح تشویقی جای داد و مجرمان را از پرداخت جریمه های غیرقابل بخشش معاف نمود.
جرائم مالیاتی قابل بخشش
جریمه عدم صدور صورتحساب | جریمه عدم ارسال اسناد و مدارک |
جریمه مالیات بر ارزش افزوده | جریمه عدم ارسال فهرست قراردادهای پیمانکاری |
جریمه عدم ارسال صورت معاملات فصلی | جریمه عدم تسلیم فهرست مالیات حقوق و دستمزد |
البته لازم به ذکر است که جریمه این جرایم زمانی قابل بخشش خواهد بود که عدم اجرای تکالیف مالیاتی به صورت غیراختیاری صورت پذیرد و مؤدی متقاضی بخشودگی جریمهها شرایط زیر را دارا باشد:
- مدارک و اسناد اثبات کننده غیر اختیاری بودن عدم انجام تکالیف در موعد مقرر را ارائه نماید.
- نامه کتبی درخواست بخشودگی جرایم مالیاتی را به سازمان امور مالیاتی تقدیم کند.
- به لحاظ سابقه پرداخت مالیات جزو مؤدیان خوش حساب باشد.
- مدارک تقدیمی از سوی سازمان امور مالیاتی تایید شده و سازمان مزبور با بخشش جریمه های وی موافقت نماید.
مهلت استفاده از امتیاز بخشودگی جرایم مالیاتی از سوی سازمان امور مالیاتی تعیین و براساس بخشنامه ۳۰ مهر ۱۴۰۲ فرد می تواند با ارسال نامه درخواست بخشودگی و دلایل منطقی در عدم اجرای وظایف و تکالیف مالیاتی خویش، تا ۱۰۰ درصد بخشودگی جریمههای مالیاتی را دریافت نماید.
راهکار های موجود در کاهش جرایم مالیاتی
جرایم مالیاتی ممکن است جریمههای هنگفتی را در پی داشته باشند و صاحبان کسب و کار را به لحاظ مالی در مضیقه قابل توجهی قرار دهد؛ این درحالیست که کاهش جرایم مالیاتی نه تنها موجب در امان ماندن سرمایه از جریمه های ناخواسته میشود، بلکه با تحت شمول قرار دادن مؤدی در طرح های تشویقی مالیاتی، سود خوبی را در میزان مالیات پرداختی به وی اعطا میکند. اما سوال اصلی اینجاست که چه راهکار هایی برای کاهش جرایم مالیاتی وجود دارد؟! به طور کلی، میتوان از راهکار های گفته شده در زیر برای کاهش جرایم مالیاتی بهره برد:
- کمک گرفتن از یک کارشناس مالیاتی:مالیاتها به دلیل آن که منبع کسب درآمد برای دولت به شمار میرود، همواره در مرکز توجه قرار داشته و در کنار قوانین شاهد وجود بخشنامههای متعددی درخصوص پرداخت مالیاتها هستیم که این پراکندگی قوانین موجب سردرگمی مؤدیان مالیاتی گشته است.در چنین مواردی سپردن امور مالیاتی به یک شرکت متخصص فعال در حوزه ارائه خدمات حسابداری و مالیاتی می تواند راهکار بسیار خوبی برای شما باشد. کارشناسان فعال در این مؤسسات به دلیل آن که دارای سابقه چندین سال فعالیت در حوزه امور مالیاتی هستند به راحتی میتوانند بار انجام تکالیف مالیاتی را از دوش شما برداشته و حتی در برخی موارد به طور کاملاً قانونی شما را در ردیف کسب و کارهایی که دارای معافیت مالیاتی هستند، قرار دهند.
- شرکت مرتب در جلسات مشاوره مالیاتی: یکی از راهکار های دیگری که می توان برای کاهش جرایم مالیاتی و محکومیت های کیفری ناشی از انجام چنین جرایمی برشمرد، دریافت مشاوره از کارشناسان موسسات حسابداری معتبر نظیر کارشناسان مجموعه ماست. عموماً در جلسات مشاوره مالیاتی وضعیت کلی پرونده مالیاتی بررسی شده و مواردی همچون زمان پرداخت مالیات، نرخ جریمهها و این که با انجام چه کارهایی می توان مالیات کمتری پرداخت کرد، مطرح می گردد.
- ارسال نامه درخواست بخشودگی جرایم:در صورتی که پس از مشورت با کارشناسان امور مالیاتی متوجه شدید که دارای شرایط گفته شده در ماده ۱۹۱ قانون مالیات های مستقیم هستید، می توانید با ارسال نامه کتبی به سازمان امور مالیاتی و بیان دلایل منطقی خویش مورد عفو سازمان قرار گرفته و بدین ترتیب موجب کاهش جرایم مالیاتی موجود در سوابق مالیاتی کسب و کار خویش گردید.
بهترین راهکار کاهش جرایم مالیاتی
همان طور که در مطالب فوق اشاره گردید، تمام کسب و کارها (به غیر از استثناهای تعیین شده در قانون) موظف هستند متناسب با سود و درآمد کسب شده در طول ۱ سال مالی، مبلغی را تحت عنوان مالیات به دولت پرداخت نمایند و با توجه به این که مالیات یکی از منابع درآمدی مهم دولت به شمار می رود، قوانین آمره بسیار زیادی حول محور پرداخت مالیاتها تدوین یافته و با جرمانگاریهای صورت گرفته رنگ و بوی کیفری به قضیه بخشیده اند.
کاهش جرایم مالیاتی در گرو انجام صحیح تمامی تکالیف مالیاتی بوده که در ظاهر به دلیل وجود پراکندگی قوانین مالیاتی و وجود بخشنامههای متعدد امری دشوار به نظر میرسد؛ اما خوشبختانه با وجود موسساتی همچون رایان محاسب و دریافت خدمات مالیاتی از مجموعههای فعال در حوزه حسابداری هیچگاه با جریمههای مالیاتی مواجه نخواهید شد.
بهترین روش کاهش جرایم مالیاتی نیز کمک گرفتن از افراد متخصص در حوزه امور مالیاتی است.
سوالات متداول
آیا امکان بخشودگی تمامی جریمه های جرایم مالیاتی وجود دارد؟
خیر، جریمه جرایم مالیاتی غیرقابل بخشش را نمیتوان مورد عفو قرار داد.
آیا عدم انجام تکالیف مالیاتی ممکن است موجب حبس فرد خاطی گردد؟
بله، یکی از ضمانت اجراها در پرداخت به موقع مالیات، حبس و در برخی موارد حتی انفصال از خدمت است.
در چه صورتی می توان از طرح های تشویقی مالیات استفاده نمود؟
درصورتی که فرد خوشحسابی در پرداخت مالیات ها باشید، می توانید از تخفیف های مالیاتی ویژه بهره مند گردید.
بهترین روش برای کاهش جریمه های مالیاتی چیست؟
بهره گیری از خدمات شرکت های مالیاتی و همین طور در نظر گرفتن نظر مشاوران مالیاتی برای کاهش جریمه های مالیاتی بهترین گزینه محسوب می شود.