حسابداری شرکت بازرگانی
شرکت‌های بازرگانی در واردات کالا فعالیت دارند و تولید کننده کالای مورد نظر نیستند؛ این موضوع سبب شده تا فرآیند حسابداری شرکت بازرگانی متفاوت با آن چیزی باشد که در سایر سازمان‌ها شاهد آن هستیم. به بیان بهتر، رفتار این قبیل از شرکت‌ها نوعی تجارت و فعالیت بازرگانی است و به همین علت سروسامان دادن به امور مالی آن‌ها، حسابداری بازرگانی را می‌طلبد.
ما در این مقاله از بلاگ رایان محاسب به دنبال شفاف‌سازی مفهوم حسابداری بازرگانی و اهمیت ذاتی آن در نظم بخشیدن به حساب‌ها و امور مالی شرکت‌های بازرگانی هستیم؛ اگر شما هم اخیراً با این اصطلاح آشنا شده‌اید و سوالات زیادی در ارتباط با آن ذهن‌تان را به خود مشغول ساخته است، مطالعه این مقاله را از دست ندهید و مطمئن باشید که در انتهای این مطلب تصویر کاملاً روشنی از چیستی حسابداری شرکت بازرگانی در ذهن‌تان شکل خواهد گرفت.
حسابداری بازرگانی چیست؟
براساس آنچه که از مطالب فوق برمی‌آید، هدف از تاسیس یک شرکت بازرگانی چیزی جز کسب سود نیست و عمدتاً این شرکت‌ها دارای فعالیت های حساس و بسیار مهمی هستند که انجام این فعالیت‌ها به خودی خود نیازمند صرف هزینه‌های کلانی است؛ همین موضوع سبب شده تا حسابداری چنین شرکت‌هایی مستلزم دریافت خدمات حسابداری ویژه‌ای تحت عنوان حسابداری بازرگانی باشد.
در این نوع از حسابداری عمده توجه شخص حسابدار بر روی میزان سود و زیان شرکت بوده و تلاش می‌کند تا صورت سود و زیان و به طور کلی صورت مالی را به گونه‌ای تنظیم نماید که ارائه کننده میزان سود واقعی شرکت مورد نظر باشد.
حسابداری شرکت بازرگانی موجب نظم بخشیدن به حساب‌های شرکت و تسلط به میزان دارایی، بدهی و تمامی داده‌های مالی در دوره‌های مالی شرکت خواهد شد. به بیان بهتر، حسابداری بازرگانی در پردازش و ثبت اسناد مالی واحدهای مختلف یک سازمان بازرگانی و تجاری کاربرد دارد و به ثبت، طبقه‌بندی و خلاصه کردن معاملات صورت گرفته از سوی شرکت بازرگانی مورد نظر می‌پردازد که این معاملات ممکن است شامل خرید و فروش خدمات، کالا یا هر دو باشد.
شرکت بازرگانی چیست؟
یک شرکت بازرگانی در بحث تولید، دستی بر آتش نداشته و صرفاً بستری را برای خرید و فروش کالا و خدمات ایجاد کرده است. در یک تعریف عام از شرکت بازرگانی می‌توان آن را واسطه‌ای میان تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی در نظر گرفت که با هدف کسب سود، بدون آن که نقشی در تولید چنین کالایی داشته باشد، کالای مورد نظر را خریداری و وارد کرده و بدون آن که دخل و تصرفی در تغییر کالای مورد نظر داشته باشد آن را به همان شکل روانه بازار می‌کند. با در نظر گرفتن چنین تعریفی دامنه شرکت‌های بازرگانی گسترش یافته و حتی خرده‌فروشان بازارها نیز در زیرمجموعه شرکت‌های بازرگانی جای می‌گیرند.
جالب است بدانید که در انواع شرکت های بازرگانی شیوه‌های متفاوتی برای خرید کالا و عرضه آن‌ها وجود دارد و غالباً این عملیات به صورت تمام نقد صورت نمی‌پذیرد، بلکه در کنار آن با خرید و فروش نسیه و اعتباری نیز مواجه هستیم. این جزئیات ظریف موجب پیچیدگی امور مالی در یک شرکت بازرگانی شده و همین مسئله حسابداری شرکت بازرگانی را به کاری تخصصی تبدیل می‌کند که برای انجام آن باید از کارشناسان خبره‌ای نظیر کارشناسان ما در مجموعه رایان محاسب که سال‌ها سابقه فعالیت در چنین اموری را دارند، کمک بگیرید.
انواع شرکت های بازرگانی
براساس قانون تجارت ایران، انواع شرکت‌های تجاری و بازرگانی به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
شرکت سهامی
خود دسته شرکت‌های سهامی به دو سطح سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می‌شود که در چنین شرکت‌هایی تعدادی سهام میان سهامداران شرکت توزیع شده و مسئولیت صاحبان سهام که حالا عضوی از این شرکت هستند صرفاً به مبلغ اسمی سهام آن‌ها محدود شده است. البته لازم به ذکر است که در یک شرکت سهامی خاص، سهام‌ها صرفاً در میان افراد معین و معدود تقسیم می‌شوند ولی در شرکت‌های سهامی عام، سرمایه شرکت از عامه مردم جذب شده و فروش سهام به شکل همگانی صورت می‌پذیرد.
شرکت با مسئولیت محدود
این نوع خاص از شرکت‌های بازرگانی و تجاری بهترین گزینه برای آن دسته از کسانی است که به دنبال فعالیت با تعداد محدودی از شرکا هستند. این شرکت با وجود حداقل ۲ عضو هیئت مدیره شکل می‌گیرد و در آن مسئولیت شرکا محدود به میزان سرمایه و سهم‌الشرکه‌ای است که در شرکت دارند و بیش از این میزان مسئولیتی در قبال طلبکاران شرکت نخواهند داشت.
شرکت تضامنی
شرکت تضامنی به لحاظ مسئولیت شرکا در نقطه مقابل شرکت با مسئولیت محدود قرار می‌گیرد و مسئولیت شرکا در برابر طلبکاران شرکت صرفاً به میزان سرمایه و سهام آن‌ها در شرکت منحصر نمی‌گردد، بلکه هر یک از آن‌ها به تنهایی مسئول پرداخت کلیه تعهدات شرکت هستند و طلبکار می‌تواند به هریک از این شرکا مراجعه کرده و کل طلب خود را از وی مطالبه نماید.
شرکت مختلط
خود دسته شرکت مختلط به دو نوع مختلط سهامی و مختلط غیرسهامی تقسیم می‌شود که در نوع مختلط سهامی برای شرکای سهامی، سهام صادر می‌کنند. این شرکت‌ها از ترکیب دو نوع شرکت سرمایه‌ای و شخصی به وجود آمده و در آن‌ها تعدادی از شرکا ضامن و تعدادی غیرضامن هستند؛ به این معنی که تعهد شرکای غیرضامن صرفاً در حد سرمایه و سهامی است که در شرکت دارند ولی تعهد شرکای ضامن در برابر طلبکاران بیش از سرمایه و سهام آن‌هاست.
شرکت تعاونی بازرگانی
شرکت تعاونی شرکتی بوده که بین اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل می‌گردد و هدف از آن فعالیت در زمینه توزیع خدماتی به منظور کمک به بهبود وضع اقتصادی و رفاه اعضای شرکت بوده و به دنبال تامین نیازمندی‌ها و حوائج افراد تعاونی در چارچوب قانون بخش تعاون کشور می‌باشد. متولی چنین شرکت‌هایی اداره تعاون بوده و حمایت‌های ویژه‌ای از سوی دولت دریافت می‌کنند که تخفیفات گمرکی یکی از آن‌هاست.
حسابدار بازرگانی چه کسی است؟
فردی که به عنوان حسابدار بازرگانی در شرکتی مشغول به کار می‌شود باید آشنایی و تسلط کامل و کافی به اصول حسابداری، اصول سرپرستی، حسابداری دولتی، حسابداری صنعتی (بهای تمام شده)، حقوق تجارت، حسابرسی مالیاتی و قوانین بیمه داشته باشد تا به خوبی بتواند از وظایف محول شده به او در این شرکت برآید.
البته لازم به ذکر است که حسابدار بازرگانی علاوه بر آن که وظایف عمومی یک حسابدار نظیر تنظیم اسناد حسابداری، تهیه ترازنامه، تهیه صورت‌های سود و زیان، گزارش معاملات فصلی و غیره را برعهده دارد، دارای وظایف دیگری نیز می‌باشد که در ادامه به بررسی این وظایف خواهیم پرداخت.
وظایف حسابدار بازرگانی چیست؟
وظایف حسابدار بازرگانی گسترده و شامل بخش‌های مختلف مالی و مدیریتی شرکت می‌شود. این وظایف به گونه‌ای هستند که به تصمیم‌گیری های استراتژیک شرکت کمک کرده و از نظر مالی و اقتصادی شرایط پایداری ایجاد کنند. از اصلی ترین وظایف حسابدار بازرگانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از اصلی ترین وظایف حسابداری که مسئولیت حسابداری شرکت بازرگانی را برعهده گرفته است می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- محاسبه میزان ارزش افزوده
- محاسبه میزان سوددهی شرکت
- آماده سازی صورت سود و زیان
- آماده سازی صورت گردش نقدینگی
- آماده سازی ترازنامه مالی (شامل میزان دارایی و بدهی)
- آماده سازی انواع صورت‌های مالی (شامل اطلاعات مالی، دارایی‌ها و شرایط آن‌ها و غیره)
- انجام امور بانکی
ثبت و ضبط تراکنش‌ها و معاملات مالی و بایگانی کلیه اسناد مالی
اهمیت حسابداری بازرگانی در شرکت ها
اهمیت حسابداری بازرگانی شرکت‌ها در مزایا و کاربردهایی بوده که این حسابداری برای شرکت مورد نظر در پی دارد. ساده‌سازی تطبیق مالیات، دقت بالا، تجزیه و تحلیل دقیق اطلاعات، برقراری ارتباط بین رسید انبار با بخش حسابداری و به طور کلی جلوگیری از پراکندگی بودجه مالی شرکت از اصلی ترین کاربردهایی بوده که می‌توان برای این شاخه خاص از حسابداری ترسیم نمود. به یاد داشته باشید که به حسابداری، زبان تجارت گفته می‌شود و پیشرفت و توسعه شرکت بدون کمک گرفتن از یک حسابدار خبره که در حوزه امور بازرگانی مهارت کافی دارد امکان‌پذیر نخواهد بود.
در واقع این حسابدار بازرگانی در شرکت شماست تا پیش از ورود به یک حوزه کاری به شما درباره این که سودی از این فعالیت کسب خواهید کرد یا خیر، تذکرهای لازم را بدهد. به هنگامی که شما از حسابداران بازرگانی در شرکت و واحد اقتصادی خود کمک می‌گیرید، تسلط کاملی به وضعیت مالی واحد خود خواهید داشت و با کمک این داده‌های منظم است که می‌توانید قدم‌های بعدی خود برای رشد و توسعه شرکت و کسب‌وکارتان را ترسیم کنید.
چرخه کامل حسابداری شرکت های بازرگانی
چرخه کامل حسابداری شرکت های بازرگانی در کشور ما در واقع اصلی‌ترین عملیات حسابداری به شمار می‌رود که در نتیجه آن شرکت می‌تواند از وضعیت مالی خود آگاهی لازم را کسب نموده و تصمیمات بهتری در ارتباط با شیوه مدیریت مالی خود اتخاذ نماید. این چرخه در اصل از مجموعه عملیاتی پی در پی در طول یک دوره مالی شکل می‌گیرد و در نهایت منجر به تنظیم و ارائه گزارش‌ها و صورت‌های مالی مفیدی نظیر ترازنامه، صورت وضعیت جریان نقدینگی، وضعیت درآمد و غیره می‌گردد.
عموماً در چرخه معاملاتی شرکت‌ها با ۳ چرخه مواجه هستیم:
- چرخه درآمد: به درآمدهایی مربوط می‌شود که شرکت از منابع برون سازمانی کسب می‌کند.
- چرخه تبدیل: این چرخه از طریق تولید یا خدمات، ارزش افزوده ایجاد می‌کند.
- چرخه مخارج: این چرخه به مخارجی مربوط می‌شود که برای تحصیل منابع به شرکت تحمیل می‌گردد.
نحوه اجرای چرخه حسابداری در شرکت‌های بازرگانی
در اجرای چرخه حسابداری شرکت های بازرگانی با چند مرحله کلیدی مواجه هستیم که این مراحل به ترتیب شامل موارد زیر خواهد بود:
- تنظیم صورتحساب سود و زیان
- آماده‌سازی ترازنامه شرکت
- تهیه صورت گردش وجوه نقد
- تهیه صورت سود و زیان جامع
- بررسی یادداشت‌های پیوست و استخراج اطلاعات و داده‌های مورد نیاز
کدینگ حسابداری بازرگانی چیست؟
منظور از کدینگ حسابداری بازرگانی فرآیندی است که در طول آن حساب‌ها از اصلی به فرعی طبقه‌بندی و دسته‌بندی می‌شوند تا عملیات حسابداری مکانیزه گردد. این طبقه‌بندی حساب‌ها عموماً متناسب با چند پارامتر کلیدی نظیر حجم معاملات، نوع معاملات و استانداردهای حسابداری صورت می‌پذیرد.
در نرم‌افزارهای حسابداری عموماً یک کدینگ از پیش تعیین شده در نظر گرفته می‌شود که حسابدار شرکت بازرگانی متناسب با نیاز شرکت می‌تواند آن را تغییر دهد؛ البته لازم به ذکر است که این کدینگ حسابداری نباید به گونه‌ای تغییر پیدا کند که استانداردهای حسابداری نقض شود.
در کدینگ حسابداری بازرگانی حسابداران حساب‌ها را به شرح زیر طبقه بندی می‌کنند:
| حساب‌های طبقه‌بندی شده در کدینگ حسابداری بازرگانی | |
| گروه اول | دارایی‌های جاری |
| گروه دوم | دارایی‌های غیرجاری |
| گروه سوم | بدهی‌های جاری |
| گروه چهارم | بدهی‌های بلند مدت |
| گروه پنجم | حقوق صاحبان سهام |
| گروه ششم | درآمدها |
| گروه هفتم | بهای تمام شده کالای به فروش رفته و خدمات ارائه شده |
| گروه هشتم | هزینه‌ها |
| گروه نهم | سایر حساب‌ها |
پس از تعیین گروه‌های فوق بایستی به تعریف حساب‌های کل در زیرمجموعه گروه‌ها اقدام کرد و سپس حساب‌های معین را در زیر مجموعه حساب‌های کل و بدین ترتیب با تعریف سایر زیرمجموعه‌ها نیز تقریباً تا ۷ سطح حسابی را تعریف کرد. برای درک بهتر این موضوع به این مثال توجه کنید: حساب‌هایی مثل موجودی مواد و کالا، موجودی نقد، سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و مواردی از این دست به عنوان حساب کل و زیر گروه دارایی‌های جاری (همان گروه و دسته ۱) تعریف می‌شوند.
سخن پایانی
همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، شرکت‌های بازرگانی برای آن که استراتژی صحیحی در حوزه رشد فعالیت‌های تجاری خود داشته باشند به یک نظم خاص در حساب‌ها نیاز دارند تا با در دست داشتن وضعیت گردش وجوه، میزان درآمد و بدهی، صورت سود و زیان و مواردی از این دست، قدم‌های منطقی در مسیر پیشرفت خود بردارند.
حسابداری بازرگانی به دلیل پیچیدگی‌های خاص و تفاوت‌هایی که با حسابداری عادی دارد به معضلی برای صاحبان شرکت‌های بازرگانی تبدیل شده است؛ این درحالیست که شما می‌توانید از طریق تماس با کارشناسان ما از تجربه چندین ساله حسابداران بازرگانی مجموعه رایان محاسب در جهت پیشبرد اهداف مالی شرکت خود کمک بگیرید.
سوالات متداول
وظایف اصلی حسابدار بازرگانی چیست؟
محاسبه ارزش افزوده، صورت گردش وجوه نقد، انجام امور ارز و اعتبارات اسنادی، آماده‌سازی صورت وضعیت‌های مالی از اصلی‌ترین وظایف حسابدار بازرگانی است.
یک حسابدار بازرگانی خبره دارای چه مهارت‌هایی است؟
تسلط به اصول حسابداری، آشنایی با نرم‌افزارهای حسابداری و دانش کافی در حوزه قوانین و مقررات مالی.
شفافیت سندهای مالی در یک شرکت بازرگانی به چه چیزی بستگی دارد؟
انتخاب سیستم حسابداری مناسب از سوی حسابدار بازرگانی است که به شفافیت سندهای مالی منجر خواهد شد.
