تفاوت حسابداری و حسابرسی
از آنجایی که فعالیت‌های مربوط به حسابرسی را آن دسته از افرادی که در حوزه حسابداری خبره هستند انجام می‌دهند، عده‌ای دو مفهوم حسابداری و حسابرسی را یکسان می‌دانند؛ این در حالی بوده که در کنار شباهت‌ها، تفاوت‌های قابل توجهی میان حسابداری و حسابرسی وجود دارد. بررسی تفاوت حسابداری و حسابرسی دید بهتری درباره اهمیت استفاده از این دو خدمات مهم در اختیار شما قرار خواهد داد.
به همین علت ما این مقاله از بلاگ رایان محاسب را به بررسی دقیق تفاوت حسابداری و حسابرسی اختصاص داده‌ایم. اگر شما هم درباره تفاوت حسابداری و حسابرسی کنجکاو هستید، توصیه می‌کنیم که تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
بررسی تفاوت حسابداری و حسابرسی
برای این که بتوانیم تصویر صحیح و دقیقی از تفاوت حسابداری و حسابرسی ترسیم کنیم، لازم است که اطلاعات جامع و کاملی درباره ماهیت هر یک از این دو نوع خدمات ارائه شده از شرکت حسابداری داشته باشیم:
حسابداری چیست؟
حسابداری در اصل زبان تجارت بوده و به فردی که مسئولیت اداره امور مالی یک مجموعه را برعهده داشته باشد، حسابدار می‌گویند. به بیان بهتر، پایه علم حسابداری، اطلاعات و داده‌های مالی است. یک حسابدار باید داده‌ها را شناسایی و سپس آن‌ها را ثبت، دسته‌بندی و خلاصه کند تا امکان تجزیه‌وتحلیل دقیق آن‌ها فراهم شود. تنظیم دقیق گزارش‌های مالی، گردش وجوه نقد و مواردی از این دست همگی در دایره وظایف حسابداری جای گرفته است.
حسابداری را باید یکی از ارکان اصلی هر سازمان و کسب‌وکاری به شمار آورد که نبود آن، کسب‌وکار را با مشکلات جدی در حوزه مدیریت امور مالی مواجه می‌سازد. البته این که گزارش‌ها و صورت‌های مالی تنظیم شده از سوی حسابدار قابل اتکا است یا خیر، موضوعی بوده که راه‌حل آن در کمک حسابرسان نهفته و در بحث تفاوت حسابداری و حسابرسی باید به این نکته توجه ویژه‌ای داشت.
خدمات حسابداری طیف وسیعی از خدمات را در برمی‌گیرد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین نمونه‌های آن اشاره می‌کنیم:
- پلمپ دفاتر قانونی
- تهیه و تنظیم اسناد حسابداری
- مدیریت و کنترل حساب‌های مالی
- ارائه مشاوره‌های اقتصادی و حسابداری
- خدمات تعدیل و اصلاح حساب و استاندارد مالی
- ارائه گزارشات میزان بودجه و نقدینگی کسب‌وکار
حسابرسی چیست؟
در طرف دیگر ماجرا، حسابرسی جای گرفته که منظور از آن، بررسی و نظارت منصفانه صورت‌های مالی نهایی یک سازمان یا کسب‌وکار است. بررسی دقیق سوابق مالی، صحت‌سنجی گزارش‌های تهیه شده از سوی حسابداران موضوعی بوده که در دایره وظایف یک حسابرس جای می‌گیرد. در واقع بررسی دقیق حسابرسان است که به صورت‌های مالی اعتبار می‌بخشد.
کنترل گردش مالی، اطمینان از صحت گزارشات مالی و جلوگیری از بروز خطا یا تقلب، تهیه گزارشات معتبر جهت بازرسی قانونی و مواردی از این دست از جمله موضوعاتی بوده که به عنوان هدف حسابرسی اعلام شده است. اگر بخواهیم تصویر ساده‌ای از وظیفه یک حسابرس در ذهن‌تان ترسیم کنیم در این حالت باید بگوئیم که حسابرس مسئول بررسی کار حسابدار بوده و آن را باید اخرین گام مالی نام‌گذاری کرد؛ چراکه حسابرسی زمانی آغاز می‌شود که فرآیند حسابداری به پایان رسیده و صورت‌های مالی تهیه شده‌اند.
با چنین توضیحاتی روشن است خدمات حسابرسی نیز طیف وسیعی از خدمات را پوشش می‌دهند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- ارائه گزارشات حسابرسی قانونی
- حسابرسی برای افزایش سرمایه
- حسابرسی سیستم‌های مالی و حسابداری
- بررسی منظم موجودی و تطابق آن با اسناد
- حسابرسی مالیاتی و ارائه گزارش‌های مربوطه
فرق حسابداری با حسابرسی چیست؟
حال که با تعاریف حسابداری و حسابرسی بهتر آشنا شدید، صحبت درباره تفاوت حسابداری و حسابرسی نیز راحت‌تر خواهد شد. تفاوت حسابداری و حسابرسی را می‌توان از منظرها و ابعاد مختلفی همچون دوره‌های زمانی، نوع صلاحیت و مواردی از این دست مورد بررسی قرار داد:
- نوع صلاحیت: دارا بودن صلاحیت خاص برای حسابداران الزامی نبوده و این درحالیست که شخص حسابرس باید دارای یکسری صلاحیت‌های خاص باشد. در واقع یک حسابرس نه تنها باید تسلط کاملی نسبت به فرآیندهای حسابداری داشته باشد، بلکه باید درباره اصول و قوانین نیز اطلاعات جامعی داشته باشد تا بتواند گزارشات و اظهارات دقیقی در اختیار مسئولین مربوطه قرار دهد.
- سطح جزئیات: اگر واقع‌بینانه به تفاوت حسابداری و حسابرسی نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که حسابداری دارای فرآیند مفصل‌تری نسبت به حسابرسی است. شخص حسابدار باید به صورت روزانه فرآیندهای مختلفی همچون ثبت معاملات مالی، پیگیری دریافت‌ها و پرداخت‌ها، تهیه گزارشات مالی و مواردی از این دست را انجام دهد و این در حالی بوده که حسابرسی صرفاً گزارشات حسابدار را بررسی می‌کند.
- دوره‌های زمانی: تفاوت در دوره‌های زمانی نیز از دیگر مواردی بوده که در دایره تفاوت حسابداری و حسابرسی جای می‌گیرد. حسابداری اصولاً بر ثبت وقایع حال متمرکز است و حسابرسی در بررسی گزارش‌های مالی مربوط به گذشته تمرکز دارد. در واقع حسابدار کلیه وقایع را به صورت روزانه در دفاتر حسابداری رسمی مثل دفتر روزنامه ثبت می‌کند و در آخر، حسابرس این رویدادهای ثبت شده در گذشته را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در یک کلام، می‌توان موارد زیادی را در بحث تفاوت حسابداری و حسابرسی مورد بررسی قرار داد. حسابداری مستمر بوده و بر ضبط و تنظیم داده‌های مالی کلیه معاملات تمرکز دارد و کاملاً بر روی تنظیم صورت‌های مالی متمرکز شده است. این در حالی بوده که حسابرسی مستقل است و بر ارزیابی انتقادی گزارش‌های حسابداری و ارائه نظر بی‌طرفانه نسبت به آن‌ها متمرکز است.
البته باید توجه داشت که حسابداری و حسابرسی مکمل همدیگر هستند و دست به دست هم داده‌اند؛ به این صورت که کارهای انجام یافته توسط حسابداران توسط حسابرسان تائید می‌شوند. به یاد داشته باشید که حسابداران مسئول کلیه خطاهای موجود در گزارشات مالی ثبت شده هستند؛ اما حسابرسان صرفاً باید مغایرت‌ها و ایرادات را پیدا کنند و مسئول برطرف کردن آن‌ها نیستند.
شباهت حسابداری و حسابرسی
با وجود تفاوت حسابداری و حسابرسی باید دانست که این دو حوزه شباهت‌های زیادی به همدیگر دارند. به عنوان مثال هم حسابداری و هم حسابرسی تلاش می‌کنند تا صورت‌های مالی بازتابی دقیق از وضعیت مالی یک کسب‌وکار ارائه دهد و هر دو از روش‌ها و استانداردهای حسابداری به منظور انجام وظایف خود استفاده می‌کنند. افرادی که در حوزه حسابرسی فعالیت دارند نیز اصولاً تحصیلات مرتبط با حسابداری داشته و در شرکت‌های و موسسات حسابداری مشغول به کار هستند.
از طرفی خود حسابرسی را نباید حوزه‌ای مجزا از علم حسابداری به شمار آورد، بلکه حسابرسی نیز زیرشاخه حسابداری بوده و صرفاً وظایف خاص در نظر گرفته شده برای حسابرسان موجب تفاوت حسابداری و حسابرسی شده است.
وظایف حسابدار
وظایفی که یک حسابدار برعهده دارد، طیف گسترده‌ای را در برمی‌گیرد و بسته به ابعاد کسب‌وکار می‌توان وظایف متفاوتی را برای حسابدارها در نظر گرفت. حسابداران در حیطه ثبت داده‌های مالی فعال هستند و در شناسایی نقاط قوت و ضعف کسب‌وکار دستی بر آتش دارند. حسابداران نقاط قوت و همچنین حوزه‌هایی که به پیشرفت نیاز دارند را شناسایی می‌کنند و برای پیشرفت آن‌ها برنامه‌ریزی نمایند.
به طور خلاصه برای یک حسابدار می‌توان وظایف زیر را برشمرد:
- ثبت رویدادهای مالی
- ثبت و گزارش ماهیانه حقوق کارمندان
- بررسی روزانه هزینه‌های گزارش شده از سوی کارمندان
- تهیه و تنظیم گزارش مالی تعیین کننده وضعیت سود سهام‌ها
- آماده‌سازی و ارائه گزارش‌های مالی که بیانگر سود و زیان ماهانه هستند.
- تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مالی کسب‌وکار برای درک وضعیت تولید و درآمد
- گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و اسناد مالی برای تهیه اظهارنامه‌های مالیاتی
وظایف حسابرس
در بررسی وظایف حسابرس باید به این نکته توجه داشته باشید که خود حسابرسی را می‌توان به دو دسته کلی حسابرسی داخلی و حسابرسی خارجی یا مستقل تقسیم کرد. حسابرسان داخلی کارمند خود کسب‌وکار هستند و به عنوان رابط میان هیئت مدیره و شرکت عمل می‌کنند؛ در نتیجه باید گزارشات هفتگی، ماهانه و سالانه ارائه نمایند. حسابرسان خارجی، حسابرسانی هستند که مستقل از کسب‌وکار بوده و در صورت دعوت شدن، به وارسی امور و گزارش‌های مالی می‌پردازند.
از جمله وظایفی که می‌توانیم بر دوش حسابرس قرار دهیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حسابرسی مالیاتی برای تعیین مالیات بر درآمد
- گردآوری و مستندسازی گزارشات مالی واحدها
- صحت‌سنجی گزارشات مالی و تطابق دادن آن‌ها با قوانین
- اطمینان از پرداخت صحیح و قانونی مالیات‌ها توسط شرکت
- تنظیم فرآیندهای کنترل داخلی به منظور ممانعت از بروز خطای مالی توسط کارکنان
حسابداری و حسابرسی؛ دو بازوی مهم کسب‌وکار برای پیشرفت!
با بررسی تفاوت حسابداری و حسابرسی متوجه شدیم که این دو خدمات مکمل هم هستند و مطرح کردن سوالاتی نظیر اینکه حسابداری بهتر است یا حسابرسی؟ از مبنا اشکال دارند. حسابدار مسئولیت تنظیم گزارش‌های مالی را برعهده گرفته و حسابرس با بررسی‌های دقیق خود، مسئولیت اعتبار بخشیدن به گزارش‌های تهیه شده از سوی حسابداران را برعهده دارد.
به بیان بهتر، داده‌ها و اطلاعاتی که حسابدار گردآوری می‌کند، داده‌های اصلی هستند که در حسابرسی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به یاد داشته باشید که هم حسابداری و هم حسابرسی هر دو حوزه تخصصی هستند و وظایف آن‌ها باید به کارشناسان متخصص و مورد اعتماد سپرده شود. مجموعه رایان محاسب با بیش از ۲۰ سال تجربه دارای تیمی مجرب از حسابداران و حسابرسان خبره است و در صورت نیاز می‌توانید با شماره‌گیری شماره تماس ۰۲۱۲۶۶۱۷۵۸۹ از مشاوره رایگان کارشناسان ما در این حوزه‌ها بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
حسابداری و حسابرسی در چه مواردی با هم تفاوت دارند؟
نوع فعالیت، زمان انجام کار، وظایف و نوع صلاحیت.
حسابرسی و حسابداری چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
حسابرسی به دنبال اطمینان از صحت گزارش‌های مالی و جلوگیری از تقلب بوده و حسابداری به دنبال گردآوری و طبقه‌بندی داده‌ها و اسناد مالی است.
آیا حسابدار و حسابرس از نظر تحصیلات تفاوتی با هم دارند؟
خیر اصولاً حسابرسان نیز دارای مدرک دانشگاهی حسابداری هستند.
