طبقه بندی هزینه ها در حسابداری
هزینه را باید یکی از مفاهیم کلیدی در حوزه حسابداری به شمار آورد که مدیریت درست آن از مقدمات رشد پایدار یک کسب‌وکار است. هزینه تعریف ساده‌ای دارد و عبارتست از مصرف منابع اقتصادی به منظور رسیدن به اهداف سازمان؛ اما این که چگونه باید این هزینه‌ها را به شکل اصولی مدیریت کنیم در گرو طبقه بندی هزینه ها در حسابداری است.
در علم حسابداری، پارامترهای متعددی برای طبقه بندی هزینه‌ها در نظر گرفته شده که هر یک اهداف خاصی را دنبال می‌کنند. با توجه به اهمیت موضوع، ما این مقاله از بلاگ رایان محاسب را به بررسی جامع بحث طبقه بندی هزینه ها در حسابداری اختصاص داده‌ایم. اگر شما هم درباره طبقه بندی هزینه ها در حسابداری کنجکاو هستید، توصیه می‌کنیم که حتماً تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
علت طبقه بندی هزینه ها در حسابداری
هزینه به مقدار پولی اشاره دارد که از منابع اقتصادی موجود در دسترس کسب‌وکار پرداخت می‌شود. این هزینه ممکن است در حوزه‌های مختلفی همچون تولید کالا، ارائه خدمات یا حتی اداره فعالیت‌های روزمره یک کسب‌وکار صرف شود. این که چرا طبقه بندی هزینه ها در حسابداری اهمیت کلیدی پیدا کرده است را نیز باید در کاربردهای این طبقه‌بندی جستجو کرد.
به طور کلی از دلایل طبقه بندی هزینه ها در حسابداری می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- اتخاذ تصمیمات مالی استراتژیک
- تعییم قیمت فروش کالا و خدمات
- محاسبه هزینه تمام‌شده کالا و خدمات
- تحلیل عملکرد و سطح سودآوری سازمان
- برنامه‌ریزی و کنترل هزینه‌ها و بودجه در دسترس
- گزارش‌دهی و ارائه داده‌های مالی دقیق و قابل اتکا به ذی‌نفعان
به یاد داشته باشید، زمانی که از کنترل انواع هزینه‌ها در حسابداری سخن می‌گوییم، با مفهومی فراتر از کاهش مخارج روبه‌رو هستیم. این کنترل در اصل یک عمل استراتژیک بوده که به درک عمیق از نحوه تأثیرگذاری هر نوع هزینه بر میزان بهره‌وری و جریان نقدینگی نیاز دارد؛ درکی که صرفاً از طریق طبقه بندی هزینه ها در حسابداری می‌توان به آن رسید.
به بیان خلاصه، طبقه بندی هزینه ها در حسابداری به سازمان‌ها کمک می‌کند تا حتی در شرایط اقتصادی دشوار رقابتی نیز سرپا مانده و از منابع مالی خود برای استفاده در فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره ببرند. با طبقه بندی هزینه ها در حسابداری، مدیر کسب‌وکار به روشنی درک می‌کند که هزینه‌ها در کجا، به چه صورت و با چه بازخوردی صرف شده و در نهایت خواهد توانست از تلف شدن منابع اقتصادی با هزینههای بی‌رویه جلوگیری کند.
انواع هزینه‌ها در حسابداری
برای این که بتوانیم به سمت طبقه بندی هزینه ها در حسابداری حرکت کنیم، لازم است که در قدم اول با خود انواع هزینه‌ها در حسابداری آشنا شویم. به طور کلی، انواع هزینه‌ها در حسابداری به ۵ نوع مختلف تقسیم می‌شوند که به شرح زیر هستند:
۱. هزینه مستقیم
به آن دسته از هزینه‌هایی که مستقیماً به تولید یک کالا یا ارائه یک خدمات ارتباط دارند، هزینههای مستقیم گفته می‌شود. از جمله هزینههای مستقیم می‌توان به مواردی همچون هزینه صرف شده برای تهیه مواد خام یا دستمزد پرسنل اشاره کرد.
۲. هزینه غیرمستقیم
همان طور که از نام آن پیداست، این نوع از هزینه‌ها را نمی‌توان به طور مستقیم به تولید یک محصول یا ارائه یک خدمات منتسب کرد. هزینه‌هایی مثل برق مصرفی، اجاره دفتر و مواردی از این دست در طبقه هزینههای غیرمستقیم جای می‌گیرند.
۳. هزینه متغیر
هزینه‌هایی هستند که با تغییر در حجم فعالیت یک کسب‌وکار تغییر می‌کنند و کاملاً به تغییر در میزان تولید و فروش گره خورده‌اند. هزینه مواد خام یا هزینه انرژی را باید در این دسته جای داد. به عنوان مثال با افزایش حجم تولید، نیاز به خرید مواد اولیه افزایش پیدا می‌کند یا بالعکس با کاهش حجم تولید، نیاز به خرید مواد اولیه کاهش می‌یابد.
۴. هزینه ثابت
این هزینه‌ها مستقل از حجم تولید و فروش هستند و به همین علت ثابت باقی مانده و در طول دوره زمانی معین تغییر نمی‌کنند. به بیان بهتر، هزینه ثابت تحت تاثیر تعداد کالاهای تولیدی یا فروخته شده قرار نمی‌گیرد. اجاره، بیمه، حقوق پرسنل، استهلاک تجهیزات و مواردی از این دست مثال خوبی برای هزینههای ثابت هستند.
۵. هزینه سربار
آخرین نوع از انواع هزینههای حسابداری به هزینه سربار اختصاص پیدا کرده است که آن‌ها نیز مستقیماً ارتباطی با تولید محصولات ندارند. این هزینه‌ها اصولاً به منظور انجام فعالیت‌های کلی و پشتیبانی از کسب‌وکار صرف می‌شوند. هزینه حسابرسی، مشاوره و آموزش، مالیات، امنیت و نظافت در این دسته از هزینه‌ها جای می‌گیرند.
طبقه بندی هزینه ها در حسابداری متناسب با ماهیت آن‌ها
شاید به هنگامی که درباره کسب‌وکاری صحبت از هزینه می‌شود، ذهن شما بلافاصله تصاویری از حقوق کارکنان، هزینه موارد اولیه و مواردی از این دست را به یاد شما آورد؛ اما در بحث طبقه بندی انواع هزینه ها در حسابداری باید بدانید که دنیای هزینههای یک کسب‌وکار و سازمان بسیار گسترده‌تر از این حرف‌ها بوده و اگر حسابداری هستید که وظیفه ثبت داده‌های را برعهده دارید، باید اشراف اطلاعاتی کاملی به دسته‌های مختلف هزینه‌ای داشته باشید.
به طور کلی، طبقه بندی هزینه ها در حسابداری متناسب با ماهیت آن‌ها به شرح زیر است:
هزینه های استهلاک (Depreciation Costs)
یکی از دسته‌های مهمی که گاهاً در طبقه بندی هزینه ها در حسابداری کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد به هزینههای استهلاک اموال ارتباط دارد. در واقع دارایی‌های ثابت هر کسب‌وکاری را باید یکی از اجزای اصلی آن‌ها به شمار آوریم. البته توجه داشته باشید که این دارایی‌های به لحاظ حسابداری، هزینه ثابت به شمار نمی‌روند؛ اما باید سالانه مبلغی را به عنوان استهلاک آن‌ها کسر کنیم. از این مبلغ به عنوان «هزینه استهلاک اموال» یاد می‌شود.
براساس ماده ۱۴۹ قانون مالیات‌های مستقیم، اموال و دارایی‌های ثابت کسب‌وکار پس از گذشت مدت زمانی با کاهش ارزش دفتری مواجه می‌شوند و همزمان با کاسته شدن از ارزش دفتری آن‌ها، به استهلاک چنین اموالی اضافه می‌شود. از جمله هزینههای استهلاکی مهم که در طبقه بندی هرینه ها در حسابداری باید مورد توجه قرار داد، به شرح زیر هستند:
- هزینه استهلاک ابزارآلات
- هزینه استهلاک ساختمان
- هزینه استهلاک وسایل نقلیه
- هزینه استهلاک اسباب و اثاثیه
هزینه های عمومی و اداری (Administrative Costs)
از دیگر هزینه‌هایی که باید در طبقه بندی هزینه ها در حسابداری مورد توجه قرار داد، هزینههای عمومی و اداری هستند. این نوع از هزینه‌ها به منابع اقتصادی صرف شده در امور غیرفنی انجام عملیات اصلی اشاره دارند. به بیان ساده‌تر، این هزینه‌ها را نباید تابعی از سایر هزینه‌ها قرار داد و همان طور که از نام آن‌ها پیداست، به طور عمومی وجود دارند.
این هزینه‌ها برای اداره و مدیریت کسب‌وکار ضروری هستند و اصولاً به عنوان هزینههای ثابت در نظر گرفته می‌شوند؛ چراکه مستقیماً بر میزان فروش یا تولید تأثیری ندارند. برای درک بهتر این هزینه‌ها کافیست نگاهی به مثال‌ها زیر از هزینههای عمومی و اداری داشته باشید:
- هزینه پست
- هزینه پذیرایی
- هزینه رفت‌وآمد
- هزینه لوازم التحریر
- هزینه قبوض آب، برق، گاز و تلفن
هزینه های مربوط به حقوق و دستمزد کارکنان (Salary Costs)
کلیه هزینههای مرتبط با حقوق و دستمزد کارکنان و پرسنل در این طبقه خاص از طبقه بندی هزینه ها در حسابداری جای می‌گیرند. نکته‌ای که در این نوع از هزینه‌ها باید به آن توجه داشت، منعکس کردن حقوق و مزایایی بود که متناسب با قرارداد هر یک از پرسنل باید به آن‌ها پرداخت شود. این هزینه‌ها بخش مهمی از خدمات حسابداری را شکل می‌دهند؛ چراکه علاوه بر حجم بالا، در این حوزه با تنوع زیادی از محاسبات ظریف و پیچیده نیز مواجه هستیم.
در این نوع خاص از طبقه بندی هزینه ها در حسابداری، حسابدار باید به مفهوم مهمی همچون کسورات گوناگون، مزایا، اضافه‌کار، پاداش، تأخیر و مواردی از این دست توجه نماید. از آن جایی که در این نوع از هزینههای حسابداری احتمال بروز خطای انسانی بالاست، همواره توصیه می‌شود برای انجام چنین فرآیند وقت‌گیری از کارشناسان مجموعه‌های ارائه‌کننده خدمات حسابداری خبره نظیر رایان محاسب، بهره ببرید. از جمله هزینههای رایج قرار گرفته در این دسته نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هزینه حقوق و دستمزد مدیران
- هزینه حقوق و دستمزد کارکنان تولید
- هزینه حقوق و دستمزد کارکنان اداری
- هزینه حقوق و دستمزد کارکنان فروش
هزینه های مربوط به توزیع و فروش (Distribution Costs)
کلیه هزینههای صرف شده در بخش فروش و توزیع محصولات و خدمات شرکت و سازمان در این دسته خاص از انواع هزینههای حسابداری جای می‌گیرند. به بیان بهتر، در این نوع از طبقه بندی هزینه ها در حسابداری به هزینه‌هایی توجه می‌شود که جهت انتقال کالاها و خدمات از واحد تولیدی به سمت مصرف‌کنندگان به کار گرفته شده است.
البته حسابدار به هنگام ثبت این هزینه‌ها باید به این نکته توجه داشته باشد که هزینههای مرتبط با توزیع و فروش باید در قسمت بهای تمام شده قرار بگیرند. برخی از هزینههای مهم قرار گرفته در این دسته خاص به شرح زیر هستند:
- هزینه تبلیغات و بازاریابی
- هزینه حمل‌ونقل و باربری
- هزینه انبارداری و بسته‌بندی
هزینه های مالی (Financial Costs)
در یک تعریف ساده و کلی از هزینههای مالی می‌توان برای تأمین منابع مالی شرکت و کسب‌وکار صرف کرد. این هزینه‌ها نیز همچون هزینههای عمومی و اداری در دسته هزینههای ثابت جای می‌گیرند؛ چراکه تأثیری بر میزان فروش یا تولید ندارند. در یک کلام شاید بتوان گفت که هزینههای مالی دارای دسته‌بندی مشخص و کلی نیستند و در طبقه‌بندی آن‌ها به موارد زیر توجه می‌شود:
- هزینه سود سهام
- هزینه مشاوره مالی
- جریمه‌های تأخیر مالیاتی
- هزینه سود اقساط بانکی
سخن پایانی
با توجه به آنچه در این مقاله مشاهده کردید، طبقه بندی هزینه ها در حسابداری، به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا بتوانند هزینه‌ها را به شکلی دقیق‌تر شناسایی و پس از تحلیل اصولی، آن‌ها را مدیریت کنند. به بیان بهتر، انجام چنین طبقه‌بندی موجب می‌شود تا بتوانید کنترل بهتر منابع اقتصادی را در دست گرفته و تصمیمات مالی درست‌تری اتخاذ کنید.
مجموعه رایان محاسب با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت در حوزه ارائه خدمات حسابداری دارای حسابدارانی مجرب و متخصص بوده که قادرند در مسیر طبقه‌بندی اصولی هزینه‌ها به کسب‌وکار شما کمک کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره رایگان کافیست همین حالا با شماره ۰۲۱۲۶۶۱۷۵۸۹ تماس بگیرید.
سوالات متداول
طبقه بندی هزینه ها در حسابداری چه مزیتی را در اختیار مدیر کسب‌وکار قرار می‌دهد؟
به مدیران سازمان و شرکت کمک می‌کند تا اطلاع دقیقی از روند هزینه‌ها پیدا کرده و با استفاده از استراتژی‌های مناسب آن‌ها را کنترل کند.
بهترین شیوه برای کنترل هزینههای متغیر چیست؟
بهینه سازی فرآیند تولید، مدیریت دقیق مواد اولیه و کاهش ضایعات بهترین راهکار برای کنترل چنین هزینه‌ای است.
آیا راهی برای کاهش هزینههای غیرمستقیم وجود دارد؟
بله، استفاده از فناوری‌های جدید، بهبود فرآیندهای داخلی و مدیریت بهتر منابع روشی کارآمد برای چنین امری است.
