تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت چیست؟

واحد مالی و حسابداری در هر سازمان و کسب‌وکاری، یکی از حیاتی‌ ترین واحدهاست که کم‌ توجهی به آن می‌تواند عواقب فاجعه‌باری را در پی داشته باشد. مدیران سازمان و صاحبان کسب‌وکار تنها زمانی می‌توانند به امور این واحد حیاتی سروسامان دهند که اطلاعات جامعی درباره شاخه‌های متعدد حسابداری داشته باشند. حسابداری مالی و حسابداری مدیریت دو شاخه کلیدی در دنیای حسابداری بوده که داده‌های دریافتی از هر دو دسته می‌تواند به تحلیل داخلی اطلاعات مالی کمک کرده و منجر به اتخاذ تصمیمات درست‌تری از سوی مدیران شود.

با توجه به اهمیت این شاخه‌ها ما این مقاله از بلاگ رایان محاسب را به بررسی جامع تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی اختصاص داده‌ایم. اگر شما هم درباره تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی کنجکاو هستید، توصیه می‌کنیم که مطالعه این مقاله را از دست ندهید.

حسابداری مالی چیست؟

حسابداری مالی (Financial Accounting) به فرآیندی اشاره دارد که در آن با اموری همچون ایجاد، ثبت، طبقه‌بندی و مدیریت داده‌های مالی، گزارش‌دهی، تهیه و تنظیم انواع صورت‌های مالی متناسب با استانداردهای حسابداری درباره تمامی رویدادهای مالی واحد اقتصادی با آن مواجه هستیم. به بیان ساده‌تر، حسابداری مالی ایجاد شده تا داده‌های دقیق، قابل اعتماد و خلاصه از عملکرد مالی شرکت و سازمان در اختیار مدیران و ذی‌نفعان قرار بگیرد.

دید حسابداری مالی به اموری بوده که در گذشته رخ داد و به همین علت، کلیه اطلاعات ارائه شده از این شاخه خاص از حسابداری، کاملاً تاریخ محور هستند. شاید درباره حسابداری مالی این جمله را بارها شنیده باشید که این نوع از حسابداری بر امور خارجی کسب‌وکار تمرکز دارد؛ این جمله بدان نکته اشاره دارد که صورت‌های مالی تهیه شده توسط حسابدار مالی از پتانسیل لازم برای اشتراک‌گذاری در خارج از سازمان را داراست.

این در حالی بوده که نمی‌توان چنین نکته‌ای را درباره حسابداری مدیریت نیز تکرار کرد و باید این نکته را در دسته تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی جای داد. به بیان خلاصه، مسئولیت سلامت مالی کسب‌وکار بر دوش حسابداری مالی قرار گرفته و شخص حسابدار باید در ارتباط با کلیه جوانب مالی سازمان گزارش‌دهی داشته باشد. از جمله وظایف مهمی که می‌توان برای حسابدار مالی برشمرد عبارتند از:

• کنترل موجودی و هزینه‌ها
• گردآوری و ثبت اسناد مالی
• تهیه گزارش‌های مالی نظیر ترازنامه و صورت سود و زیان
• ارائه مشاوره به بخش مدیریت به منظور اتخاذ تصمیمات استراتژیک

حسابداری مدیریت چیست؟

حسابداری مدیریت (Management Accounting) نیز شاخه دیگری از دنیای گسترده حسابداری بوده که به ارائه راهکار به منظور بهبود عملکرد سازمان متمرکز شده است. در این نوع خاص از حسابداری با تجزیه‌ و تحلیل داده‌هایی نظیر تولید، فروش، بازار و نیروی انسانی سروکار داریم که نقش کلیدی را در تصمیم‌گیری‌های آتی سازمان ایفا می‌کنند. داده‌های به دست آمده از آنالیزهای حسابداری مدیریت به مدیران شرکت کمک می‌کند تا بتوانند تصمیمات دقیقی درباره فعالیت‌های آتی آن اتخاذ و مانع از هدررفت وقت و هزینه شوند.

در یک کلام، حسابدار مدیریتی به کسب‌وکار کمک می‌کند تا در حوزه‌های تولیدی، خدماتی، اقتصادی و بازرگانی، افزایش کارایی و سودآوری خوبی را تجربه کند. در واقع حسابداری مدیریتی به جای جمع‌آوری و ثبت داده‌ها که در حسابداری مالی با آن مواجه هستیم به سراغ تفسیر داده‌ها و ارائه پیش‌بینی‌ها دقیق رفته است. این نوع خاص از حسابداری می‌تواند مشکلات را شناسایی و راهکارهای خوبی را برای برطرف کردن آن‌ها ارائه دهد.

از طرفی، این نوع از حسابداران در حوزه یافتن محصولات و خدمات پرفروش نیز دستی بر آتش دارند و با برنامه‌ریزی‌های اصولی و مبتنی بر داده‌های مالی می‌توانند شرکت را در مسیر سودآوری بیشتری قرار دهند. به بیان ساده‌تر، بخش مهمی از تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی را باید در همین توان حسابداران مدیریتی در برنامه‌ریزی و نگاه رو به جلو و آینده مشاهده کرد.

تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی

تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی را می‌توان از جنبه‌ها و ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد و به همین علت در ادامه به بررسی مستقل هر یک از این ابعاد می‌پردازیم:

تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی در نوع گزارشات

گزارشات مدیریتی همواره اهمیت و جایگاه خاصی در اداره امور مالی یک سازمان و شرکت دارند؛ اما باید توجه داشته باشید که در هر نوع از حسابداری مالی و حسابداری مدیریت با گزارش‌های متفاوتی مواجه هستیم. گزارش‌های تهیه شود از سوی حسابداری مدیریت دارای کاربرد داخلی هستند که شامل ارائه تحلیل‌های دقیق، گزارش‌های عملکردی و بودجه‌ها و پیش‌بینی‌ها می‌شوند و صرفاً برای استفاده مدیران شرکت تنظیم شده‌اند.

در طرف دیگر ماجرا گزارش‌های تهیه شده از سوی حسابداری مالی جای می‌گیرد که کاملاً منطبق با استانداردهای حسابداری تنظیم و شامل صورت‌های مالی نظیر جریان وجوه نقد، ترازنامه و صورت سود و زیان است.

تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی در اهداف

یکی از مهم‌ترین پارامترهایی که موجب جدایی و تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی شده به اهداف این دو شاخه از حسابداری در بررسی داده‌ها مربوط می‌شود. زمانی که به سراغ حسابداری مالی می‌رویم، با اموری مثل گردآوری، ثبت و ارائه گزارشات مالی مرتبط با عملکرد سال گذشته سازمان روبه‌رو می‌شویم؛ چراکه هدف در این نوع از حسابداری چیزی غیر از ارائه داده‌های دقیق و قابل اتکا به ذی‌نفعان خارجی (مثل نهادهای دولتی، سرمایه‌گذاران و غیره) نیست.

در نقطه مقابل وقتی به سراغ حسابداری مدیریت می‌آییم با اموری مثل آنالیز داده‌های مالی به منظور کمک به مدیران داخلی در تصمیم‌گیری‌ها سروکار خواهیم داشت؛ چراکه نگاه حسابداری مدیریتی رو به آینده بوده و هدف از آن چیزی جز برنامه‌ریزی و کنترل ریسک برای اتخاذ تصمیمات اصولی مالی نخواهد بود.

تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی در الزامات قانونی

این که حسابداران مالی و مدیریتی باید از چه الزامات و اصولی تبعیت کنند نیز موضوعی بوده که شکاف قابل توجهی میان این دو دسته خاص از شاخه‌های حسابداری ایجاد کرده است. شاید جالب باشد که بدانید در حسابداری مدیریت ما با هیچگونه الزامات قانونی مواجه نیستیم و الزامات موجود در این دسته کاملاً متناسب با نیازهای داخلی شرکت و سازمان تنظیم می‌شوند.

این درحالیست که نمی‌توان چنین موردی را برای حسابداری مالی نیز در نظر گرفت! حسابداران مالی موظف به رعایت قوانین و شرایط خاصی هستند که برخی از آن‌ها عبارتند از: استانداردهای بین‌المللی گزارش‌گری مالی (IFRS) و اصول حسابداری عمومی پذیرفته شده (GAAP).

تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی در نوع نگاه به داده‌ها

هم حسابداری مالی و هم حسابداری مدیریت همچون سایر شاخه‌های حسابداری با اعداد سروکار دارند و حتی حول داده‌های مشخصی می‌چرخند؛ اما نوع نگاه و استفاده‌ای که از این اعداد مشخص می‌شود، چیزی بوده که منجر به تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی شده است.

در حسابداری مالی، کلیت امور مالی یک شرکت و سازمان مورد توجه قرار می‌گیرد و این درحالیست که در حسابداری مدیریتی باید نگاه جزئی‌تر به خود گرفته و با در نظر گرفتن جزئیات برنامه‌های استراتژیک را ایده‌پردازی کنیم.

از طرفی یک حسابدار مالی با نگاه به داده‌هایی که در گذشته حاصل شده‌اند برای تنظیم صورت‌های مالی کمک می‌گیرد؛ اما یک حسابدار مدیریت باید نگاهی به آینده داشته باشد تا بتواند مبتنی بر داده‌های فعلی به تخمین درآمد و هزینه‌های آتی بپردازد. به بیان بهتر، حسابدار مالی رأساً کلیه فاکتورهای موجود از گذشته تا امروز را جمع‌آوری و ارزیابی می‌کند؛ اما حسابدار مدیریت متناسب با مدارکی که حسابدار مالی در اختیار او قرار می‌دهد، به تخمین درآمد و هزینه‌ها می‌پردازد.

حسابداری مالی و مدیریتی؛ دنیایی متفاوت ولی مرتبط!

ما در این مقاله تلاش کردیم تا تصویر واضحی از تفاوت حسابداری مالی و مدیریتی در اختیار شما قرار دهیم. آنچه روشن است این که هم حسابداری مالی و هم حسابداری مدیریت بازوان قدرتمندی هستند که هر کسب‌وکاری برای موفقیت در حوزه امور مالی به آن‌ها نیاز دارد. البته این روزها یافتن تیم حسابداری خبره و باتجربه کمی مشکل بوده و طبیعتاً با توجه به اهمیت واحد مالی و حسابداری نیز نباید مسئولیت آن را به افراد کم‌تجربه بسپارید.

شرکت حسابداری رایان محاسب با بیش از ۲۰ سال سابقه فعالیت حرفه‌ای در حوزه ارائه خدمات حسابداری مالی و مدیریتی آماده کمک به شما در حوزه‌های یاد شده است. ناگفته نماند که اگر درباره حسابداری مالی و مدیریتی به توضیحات بیشتری نیاز دارید، می‌توانید از مشاوره رایگان و تجربیات کارشناسان ما بهره‌مند شوید.

سوالات متداول

تفاوت کلیدی موجود میان حسابداری مالی و مدیریتی در چیست؟

حسابداری مالی نگاهی به گذشته دارد و مسئولیت ثبت و طبقه‌بندی داده‌های مالی را برعهده گرفته؛ اما حسابداری مدیریتی نگاهی به آینده داشته و با اموری مثل تخمین درآمد و هزینه‌های آتی سروکار دارد.

منظور از این که گزارشات حسابداری مدیریتی جنبه داخلی دارد، چیست؟

این موضوع به این معنی است که این نوع از گزارشات برای استفاده از سوی مدیران شرکت طراحی می‌شوند و کاربرد خارج از سازمانی ندارند.

اهمیت حسابداری مالی بیشتر است یا حسابداری مدیریتی؟

هر دو شاخه‌هایی از حسابداری بوده و برای موفقیت یک کسب‌وکار به هر دوی آن‌ها نیاز داریم.