حسابداری پیمانکاری چیست؟

حسابداری پروسه‌ای برای مدیریت و گزارش‌دهی امور مالی شرکت‌های مختلف است که نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و ارائه رویکردهای منحصربه‌فرد دارد. حسابداری پیمانکاری را می‌توان از انواع حسابداری به شمار آورد که برای مدیریت و ثبت گزارش امور مالی در شرکت‌های پیمانکاری به کار می‌رود. در ادامه با مقوله حسابداری پیمانکاری و مفاهیم آن آشنا خواهیم شد.

شرکت پیمانکاری چیست؟

شرکت پیمانکاری در دسته کسب و کارهای امروزی قرار می‌گیرد که با بستن قرارداد اجرای یک پروژه را به دست می‌گیرد. پیمانکار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که وظایفی مانند برنامه‌ریزی مناسب و دقیق پروژه، تامین نیروی کار، تامین منابع و تجهیزات موردنیاز، رعایت مقررات ایمنی و تحویل به‌موقع پروژه را بر عهده دارد.

شرکت پیمانکاری در واقع با اشخاص حقیقی و حقوقی قرارداد می‌بندد تا فعالیت‌هایی مانند تهیه منابع و نیروی کار، نصب، ساخت، حمل و باربری و اجرای پروژه را انجام دهد. هر یک از شرکت‌های پیمانکاری بر اساس تجربه، منابع نیروی کار و توان مالی برای انجام پروژه‌های مختلف با دیگران قرارداد می‌بندند. انجام پروژه‌های پیمانکاری به دقت و توجه زیادی نیاز دارد، برای همین شرکت کارفرما یک نفر را به‌عنوان ناظر بر کار پیمانکار تعیین می‌کند. در واقع حسابداری شرکت پیمانکاری به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:

• ساختمان
• صنعت و معدن
• راه و ترابری
• تاسیسات و تجهیزات
• آب
• کشاورزی
• ارتباطات
• نیرو
• نفت و گاز
• مرمت آثار باستانی
• کاوش‌های زمینی

حسابداری پیمانکاری چیست؟

حسابداری پیمانکاری شاخه‌ای از حسابداری محسوب می‌شود که طی عقد قرارداد بین کارفرما و پیمانکار به ثبت، گزارش‌دهی و پیگیری معاملات مرتبط با پروژه‌های پیمانکاری مانند رصد هزینه‌ها، درآمدها و پیشرفت پروژه‌ها می‌پردازد. ارائه اطلاعات مالی دقیق و به‌موقع، تهیه گزارش درآمد، تهیه گزارش‌های قانونی، تهیه گزارش هزینه و سود پروژه و ثبت اطلاعات مرتبط با صورت حساب‌ها از اهداف اصلی حسابداری پیمانکاری به شمار می‌روند.

تمامی این فعالیت‌ها با هزینه‌های قابل پیش‌بینی و در بازه زمانی تعیین شده انجام می‌شوند که البته ممکن است در طول زمان در هزینه‌ها و زمان تغییراتی به وجود آید. همچنین سیستم اطلاعات حسابداری از مهمترین سیستم‌ها در شرکت‌های پیمانکاری است که طی آن اطلاعات مالی گوناگون را در اختیار مدیران قرار می‌دهد. این اطلاعات ویژگی‌های خاصی دارند و در فرایند تصمیم‌گیری تاثیرگذار هستند.

اهمیت حسابداری پیمانکاری چیست؟

حسابداری پیمانکاری، قلب تپنده مدیریت مالی پروژه‌های پیمانکاری است؛ زیرا این سیستم دقیق و منظم با ثبت و تحلیل دقیق هزینه‌ها، نقش محوری در برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل موفقیت‌آمیز پروژه‌ها ایفا می‌کند. حسابداری پیمانکاری، با ارائه یک تصویر روشن از هزینه‌های احتمالی پروژه به پیمانکار کمک می‌کند تا بودجه‌ای دقیق و واقع‌بینانه تعیین کند.

همچنین با شناسایی هزینه‌های کلیدی و اولویت‌بندی آن‌ها، می‌توان برنامه‌ریزی زمانی پروژه را بهینه کرده و از تأخیرهای غیرضروری جلوگیری کرد. اتخاذ تصمیمات آگاهانه از اطلاعات مالی دقیق حاصل از حسابداری پیمانکاری، به مدیران پروژه کمک می‌کند تا تصمیمات استراتژیک و آگاهانه‌ای در مورد تخصیص منابع و اولویت‌بندی فعالیت‌ها اتخاذ کنند.

وظایف حسابداری پیمانکاری چیست؟

حسابداران پیمانکار با توجه به ماهیت پیچیده و پویای پروژه‌های پیمانکاری، نقش مهمی در موفقیت مالی این پروژه‌ها ایفا می‌کنند. وظایف و مهارت‌های این متخصصان مالی، فراتر از حسابداری سنتی بوده و نیازمند دانش و تجربه ویژه در حوزه پیمانکاری است. برخی از وظایف حسابداری پیمانکاری عبارتند از:

مهندسی مالی پروژه‌ها

حسابداران پیمانکار با تلفیق دانش مالی و درک عمیق از صنعت ساخت و ساز، نقشه مالی پروژه‌ها را طراحی می‌کنند. این شامل برآورد دقیق هزینه‌ها، پیش‌بینی درآمدها و تحلیل ریسک‌های مالی است.

گزارش‌دهی جامع و به موقع

ارائه گزارش‌های مالی دقیق و شفاف از جمله ترازنامه، صورت سود و زیان و جریان نقدی به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ کنند. این گزارش‌ها باید به صورت دوره‌ای و با جزئیات کافی تهیه شوند.

کنترل هزینه‌ها و بهینه‌سازی منابع

حسابداران پیمانکار با نظارت دقیق بر هزینه‌ها، شناسایی و کاهش هزینه‌های اضافی و بهینه‌سازی استفاده از منابع به بهبود سودآوری پروژه‌ها کمک می‌کنند.

مدیریت ریسک‌های مالی

شناسایی و ارزیابی ریسک‌های مالی پروژه‌ها از جمله نوسانات بازار، تاخیر در پرداخت‌ها و تغییرات در مقررات و تدوین استراتژی‌های کاهش ریسک از دیگر وظایف مهم حسابداران پیمانکار است.

هماهنگی با سایر بخش‌ها

حسابداران پیمانکار باید با سایر بخش‌های شرکت از جمله مدیران پروژه، مهندسان و بخش‌های مالی، همکاری نزدیکی داشته باشند تا اطمینان حاصل کنند که اطلاعات مالی دقیق و به موقع در اختیار همه قرار می‌گیرد.

انطباق با قوانین و مقررات

حسابداران پیمانکار باید از آخرین تغییرات قوانین مالیاتی، حسابداری و سایر قوانین مرتبط با صنعت ساخت و ساز آگاه باشند و اطمینان حاصل کنند که کلیه عملیات مالی شرکت مطابق با این قوانین انجام می‌شود.

روش‌ های حسابداری پیمانکاری

روش‌های حسابداری پیمانکاری با سایر‌ شاخه‌های حسابداری متفاوت است، چرا که پروژه‌های پیمانکاری طول عمر بیشتری دارند و باید در طول زمان به شناسایی هزینه‌ها و درآمدهای آن پرداخته شود. مهمترین روش‌های حسابداری پیمانکاری عبارتند از:

درصد پیشرفت: طی این روش هزینه‌ها و درآمدها با توجه به درصد پیشرفت پروژه تعیین می‌شود که برای این کار می‌توان از فرمول زیر استفاده کرد:

روش هزینه‌های انجام شده: در این روش هزینه‌های قابل پرداخت را از طریق محاسبه هزینه‌های انجام شده در طول پروژه به دست می‌آورند. این روش از درصد پیشرفت ساده‌تر است؛ اما دقت کمتری در برآورد هزینه‌ها دارد.

بهتر است در پروژه‌هایی که کوتاه‌مدت هستند و هزینه‌های آن قابل پیش‌بینی است از روش هزینه‌های انجام شده استفاده شود. علاوه بر آن روش درصد پیشرفت برای پروژه‌های طولانی مدت که دارای هزینه‌ها و درآمد نامشخص هستند مناسب‌تر است.

مراحل حسابداری شرکت پیمانکاری

حسابداری پیمانکاری یک فرآیند چند مرحله‌ای است که با هدف کنترل دقیق هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و تضمین موفقیت مالی پروژه‌ها طراحی شده است. در این مطلب مراحل کلیدی حسابداری پیمانکاری را به صورت جامع خواهیم گفت:

تدوین بودجه و برآورد دقیق هزینه‌ها

اولین و مهمترین گام در حسابداری پیمانکاری، تدوین بودجه‌ای دقیق و واقع‌بینانه است. این مرحله، کلید موفقیت مالی پروژه محسوب شده و به شما امکان می‌دهد تا منابع مالی خود را به بهترین نحو مدیریت کنید. مراحل تدوین بودجه عبارتند از:

• تحلیل دقیق پروژه: با مطالعه دقیق نقشه‌ها، مشخصات فنی و اسناد مرتبط با پروژه، درک کاملی از نیازمندی‌های پروژه به دست آورید.
• برآورد هزینه مواد: لیستی از کلیه مواد مورد نیاز پروژه را تهیه کرده و با بررسی قیمت‌های روز بازار، هزینه دقیق هر ماده را تخمین بزنید.
• محاسبه هزینه نیروی کار: با توجه به حجم کار، نوع فعالیت‌ها و نرخ دستمزد نیروی کار، هزینه نیروی انسانی مورد نیاز برای پروژه را محاسبه کنید.
• تخمین هزینه‌های بالاسری: هزینه‌های غیرمستقیم مانند اجاره، بیمه، هزینه‌های اداری و سربار را بر اساس سهم هر پروژه از این هزینه‌ها، برآورد کنید.
• تعیین بودجه کل پروژه: با جمع‌بندی تمام هزینه‌های برآورد شده، بودجه کل پروژه را مشخص کرده و آن را به تایید مدیران برسانید.

ثبت و مدیریت قراردادها و پیش‌پرداخت‌ها

ثبت دقیق و منظم قراردادها و پیش‌پرداخت‌ها یکی از مهمترین مراحل حسابداری پیمانکاری است. این مرحله به شما کمک می‌کند تا کنترل کاملی بر تعهدات مالی پروژه داشته باشید و از بروز هرگونه اختلاف و مشکل جلوگیری کنید. در واقع ثبت دقیق جزئیات هر قرارداد، اولین گام در مدیریت مالی پروژه است که با ثبت اطلاعات کامل قرارداد می‌توانید به راحتی به تعهدات خود عمل کرده و در صورت نیاز به آن‌ها مراجعه کنید. ثبت پیش‌پرداخت به پیمانکاران، معمولاً در ابتدای پروژه یا در مراحل مختلف اجرای پروژه انجام می‌شود. ثبت دقیق این پرداخت‌ها به شما کمک می‌کند تا بر جریان نقدینگی پروژه نظارت داشته باشید و از پرداخت‌های اضافی جلوگیری کنید.

شناسایی، ثبت و کنترل هزینه‌ها

یکی از مهمترین مراحل در حسابداری پیمانکاری، شناسایی، ثبت و کنترل دقیق هزینه‌ها و درآمدهای پروژه است. با انجام این مرحله، می‌توانید از انحرافات بودجه جلوگیری کرده و به طور موثر بر هزینه‌های پروژه نظارت داشته باشید. تمامی اسناد هزینه از جمله فاکتورها، رسیدها و قراردادهای تامین‌کنندگان باید به صورت منظم جمع‌آوری و بایگانی شوند. این اسناد به عنوان مدرک پرداخت و تایید هزینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین هر هزینه باید به پروژه مرتبط با آن تخصیص داده شود تا بتوان هزینه‌های هر پروژه را به صورت جداگانه تحلیل و کنترل کرد. این کار با استفاده از کدهای پروژه در سیستم حسابداری انجام می‌شود.

شناسایی و ثبت درآمدها

بر اساس پیشرفت فیزیکی پروژه و توافقات قراردادی، درآمدهای تحقق‌یافته محاسبه می‌شود. این درآمدها معمولاً به صورت صورت وضعیت‌های موقت به کارفرما ارائه شده و پس از تایید پرداخت می‌شوند. درآمدهای تحقق‌یافته باید در سیستم حسابداری ثبت شوند تا بتوانید وضعیت مالی پروژه را به طور دقیق ارزیابی کنید. همچنین با مقایسه درآمدها با هزینه‌ها، می‌توانید به سودآوری پروژه پی برده و در صورت لزوم، اقدامات لازم برای بهبود سودآوری انجام دهید.

محاسبه سود و زیان پروژه

محاسبه دقیق سود و زیان یک پروژه، گامی حیاتی در ارزیابی عملکرد مالی و تصمیم‌گیری‌های آگاهانه است. این مرحله با جمع‌آوری اطلاعات مالی دقیق و تحلیل آنها به شما امکان می‌دهد تا به طور کامل از وضعیت مالی پروژه آگاه شوید. با استفاده از اطلاعات ثبت شده در سیستم حسابداری، گزارش‌های مالی دقیقی از درآمدها و هزینه‌های پروژه تهیه کنید.

این گزارش‌ها باید شامل تمامی جزئیات مالی پروژه، از جمله درآمدهای حاصل از صورت وضعیت‌ها، هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم، و سایر هزینه‌های مرتبط باشد. همچنین گزارش‌های مالی تهیه شده را با بودجه اولیه پروژه مقایسه کنید تا از میزان انحراف هزینه‌ها و درآمدها آگاه شوید. این مقایسه به شما کمک می‌کند تا دلایل انحرافات را شناسایی کرده و برای رفع آن‌ها اقدام کنید.

بستن حساب‌ها و تهیه گزارش‌های مالی

بستن حساب‌ها و تهیه گزارش‌های مالی، آخرین مرحله در چرخه حسابداری پیمانکاری است. این مرحله با هدف ارائه یک تصویر روشن و دقیق از عملکرد مالی پروژه، جمع‌آوری اطلاعات مالی و بستن حساب‌های مربوط به پروژه انجام می‌شود. بستن حساب‌ها به معنای جمع‌بندی تمامی تراکنش‌های مالی مربوط به یک دوره خاص (مثلاً یک ماه، یک فصل یا یک سال) و انتقال مانده‌ حساب‌ها به دوره مالی بعدی است.

این فرآیند به شما کمک می‌کند تا وضعیت مالی پروژه را در پایان دوره ارزیابی کرده و برای دوره بعدی برنامه‌ریزی کنید.گزارش‌های مالی، ابزارهای مهمی برای ارائه اطلاعات مالی پروژه به مدیران، سرمایه‌گذاران و سایر ذینفعان هستند. این گزارش‌ها (ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد) به شما کمک می‌کنند تا عملکرد مالی پروژه را تحلیل کرده و تصمیمات آگاهانه‌ای اتخاذ کنید.

انواع قرارداد حسابداری پیمانکاری

قرارداد حسابداری پیمانکاری انواع مختلفی دارد که با توجه به مواردی مانند نوع شرکت و فعالیت آن و نحوه پرداخت هزینه‌ها تعیین می‌شود. انواع قراردادهای حسابداری پیمانکاری عبارتند از:

1. قراردادهای قطعی: طی این قرارداد پیمانکار برای انجام پروژه یک مبلغ ثابتی را تعیین می‌کند. اگر در بودجه پروژه تغییراتی به وجود آید و موجب افزایش هزینه‌ها شود پرداخت آن به عهده پیمانکار است.
2. قراردادهای هزینه مشخص: در این قرارداد هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم توسط پیمانکار محاسبه می‌شوند که مبلغ اضافی تحت عنوان مارجین سود به آنها اضافه خواهد شد. این قرارداد به پیمانکار این امکان را می‌دهد تا در مدیریت مالی پروژه انعطاف بیشتری به خرج دهد.
3. قراردادهای واحد کار: در این قرارداد قیمت هر واحد کار مانند مترمربع مشخص می‌شود و پیمانکار بر اساس تعداد واحدهای انجام شده دستمزد دریافت می‌کند.
4. قراردادهای طراحی و ساخت: در این قرارداد مسئولیت طراحی و اجرای پروژه به عهده پیمانکار است که باعث کاهش اختلافات میان طراح و سازنده می‌شود.
5. قراردادهای مدیریت ساخت: طی این قرارداد پیمانکار نقش مدیریت ساختاری پروژه را بر عهده دارد و فعالیت‌هایی مانند برنامه‌ریزی، کنترل هزینه‌ها و زمانبندی را انجام می‌دهد.
6. قراردادهای تصمیم: در این قرارداد پیمانکار پروژه را به طور کامل و آماده به کار تحویل می‌دهد و تمام مراحل از طراحی گرفته تا اجرا و خرید تجهیزات را به عهده دارد.
7. قراردادهای رمزی: این قرارداد برای تنظیم پروژه‌های کوچک‌تر و با ریسک کمتر صورت می‌گیرد. طی این قرارداد پیمانکار یک قیمت ثابتی را تعیین می‌کند و انجام کل پروژه را به عهده می‌گیرد.

سخن پایانی

حسابداری پیمانکاری یکی از مهمترین نوع حسابداری است که در بسیاری از شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حسابداری پیمانکاری به بررسی، ثبت، گزارشگیری و پیگیری امور مالی پروژه‌ها پرداخته می‌شود و با ارائه دقیق اطلاعات مالی مدیران شرکت‌ها می‌توانند تصمیمات بهتری در کنترل هزینه‌ها و مدیریت مالی سازمان بگیرند.

شرکت حسابداری رایان محاسب با ارائه خدمات حسابداری پیمانکاری به شما کمک می‌کند تا بتوانید امور مالی پروژه‌های خود را به طور دقیق و شفاف مدیریت کنید. با استفاده از خدمات این مجموعه در تمام مراحل پروژه از برنامه‌ریزی تا اجرا، می‌توانید به کنترل دقیق هزینه‌ها و بودجه بپردازید. همچنین برای اطلاعات بیشتر می‌توانید با کارشناسان مجموعه در تماس باشید.