حسابرسی مالیاتی چیست؟

حسابرسی مالیاتی فرآیندی است که در آن، حسابرس مالیاتی کلیه اسناد و مدارک مالی و همچنین کلیه فعالیت‌ های مالی کسب و کار ها را متناسب با قوانین و اصول حسابداری مورد بررسی و صحت‌ سنجی قرار می‌دهد. به بیان بهتر، کلیه تمرکز حسابرسی مالیاتی بر این نکته است که آیا کلیه صورت های مالی مشاغل براساس اصول حسابداری و قوانین مربوطه تنظیم شده است یا خیر.

اهمیت حسابرسی مالیاتی

مالیات، یکی از منابع تأمین بودجه مالی مورد نیاز دولت‌ها بوده و کلیه افراد و ارگان‌های دارای فعالیت اقتصادی موظف به پرداخت مالیات هستند. اهمیت این موضوع سبب شده تا با جرم‌انگاری نمودن اعمالی نظیر فرارهای مالیاتی، حسابرسی مالیاتی به نیاز مبرم بنگاه‌های اقتصادی و شرکت‌ها تبدیل گردد.

طبیعتاً شفاف نبودن حساب‌ها، جریمه‌های سنگینی را در پی خواهد داشت؛ اما نکته‌ای که باید به آن توجه کنید این است که حسابرسی، حسابداری نبوده و در اصل به بررسی صحت اسناد و مدارک مالیاتی ارتباط دارد. اگر شما هم در ارتباط با مفهوم حسابرسی مالیاتی، مراحل آن، مدارک مورد بررسی، تفاوت حسابداری مالیاتی و حسابرسی مالیاتی و مواردی از این دست سوالاتی دارید، مطالعه این مقاله از بلاگ رایان محاسب را از دست ندهید.

نکته مهم در حسابرسی مالیاتی

البته توجه داشته باشید که تاریخ و زمان انجام امور حسابرسی مالیاتی بسیار مهم بوده و این کار بایستی در بازه‌های زمانی مشخص شده در قانون صورت پذیرد. براساس قانون، اشخاص حقوقی موظف هستند تا ۴ ماه پس از پایان سال مالی و مالیاتی، اظهارنامه‌های خود را که حاوی اطلاعاتی از قبیل اطلاعات هویتی، شماره حساب بانکی، درآمد، محل فعالیت، گردش حساب بانک و غیره است را به سازمان امور مالی تحویل دهند که این بازه زمانی برای اشخاص حقیقی تا ۳ ماه پس از پایان سال مالی است.

پس از ارسال اظهارنامه، این اظهارنامه‌ها مورد حسابرسی مالیاتی قرار می‌گیرند و سپس برگ تشخیص صادر و به مؤدی ابلاغ می‌گردد. این فرآیند بوسیله حسابرسان رسمی و در راستای تشخیص تقلب، تخلف و اشتباه سهوی در بخش مالی و مالیاتی صورت می‌ پذیرد.

تفاوت حسابداری مالیاتی و حسابرسی مالیاتی

یکی از اشتباهاتی که بیشتر افراد انجام می دهند، این است که گمان می کنند، حسابداری همان حسابرسی است، در صورتی که این دو با هم دیگر تفاوت هایی دارند.

حسابداری به فرآیند ثبت، طبقه‌بندی، تجزیه و تحلیل و تنظیم انواع گزارشات مالی مربوط می‌شود و به بیان ساده یک حسابدار در نهایت قادر است به سوالات زیر پاسخ دهد:

مجموع هزینه‌ های صرف شده در این ماه چقدر بوده است؟

سهم فعلی بازار این سازمان و شرکت چقدر است؟

در ماه جاری چند کالا به فروش رفته است؟

شرکت در مسیر زیان‌دهی قرار گرفته است یا سوددهی؟

در واقع همان طور که مشاهده می‌شود، وظیفه یک حسابدار حفظ صورت های مالی یا نهایتا تنظیم گزارشات مالیاتی و اظهارنامه‌ است؛ اما در بحث حسابرسی مالیاتی ما با بررسی صحت صورت های مالی نگهداری شده توسط شرکت و کسب و کار مورد نظر سروکار داریم.

مدارک مهم در حسابرسی مالیاتی:

در حسابرسی مالیاتی فرد باید مدارک زیر را جهت صحت‌سنجی در اختیار حسابرس مالیاتی قرار دهد:

• قراردادهای خرید یا اجاره
• صورت های مالی و دفاتر قانونی حسابداری
• کلیه اسناد حسابرسی
• فهرست واردات و صادرات
• اسناد مرتبط با حقوق و دستمزد کارکنان
• مدارک مربوط به معاملات مضاربه‌ای یا مشارکتی

انواع حسابرسی مالیاتی

حسابرسی مالیاتی دارای انواع مختلفی است و نحوه حسابرسی مالیاتی کاملاً به انتخاب سازمان امور مالیاتی بستگی دارد و امکان تغییر نوع حسابرسی در هر مرحله از حسابرسی و برحسب تشخیص مسئول حسابرسی مالیاتی وجود دارد که چنین امری آشنایی با انواع حسابرسی مالیاتی را به یک نیاز مبرم تبدیل کرده است.

به طور کلی حسابرسی مالیاتی را می ‌توان به انواع زیر تقسیم نمود:

• حسابرسی مالیاتی اداری

عموماً حسابرسی اداری مختص مؤدیان خرد و پرونده‌های مالیاتی با سطح اهمیت و ریسک پایین است و عملاً چندان نیازی به مراجعه به محل فعالیت مؤدی وجود ندارد.

این نوع از حسابرسی توسط یک حسابرس انجام می‌پذیرد و در میان سایر انواع حسابرسی های مالیاتی، یک حسابرسی معمولی به شمار می‌رود. البته در صورتی که حسابرسی اداری برای امور پرونده کافی نباشد، امکان ثبت درخواست روش میدانی وجود دارد. در این نوع حسابرسی مالیاتی فرد باید پس از ابلاغ برگ دعوت ارائه اسناد و مدارک تاریخ مشخص به اداره امور مالیاتی ذی‌صلاح مراجعه و اسناد و مدارک را به حسابرس مالیاتی ارائه نماید.

حسابرس مالیاتی موظف است پس از دریافت اسناد و مدارک یاد شده، یک صورت مجلس تکمیل و طی مدت زمان مشخصی (حداکثر ۶ روز کاری) عملیات حسابرسی مالیاتی را انجام داده و به مؤدی عودت دهد. در صورت عدم کفایت یا ارائه نشدن کلیه مدارک، مسئول حسابرسی مالیاتی می‌تواند درخواست خود مبنی بر تغییر نوع حسابرسی مالیاتی از اداری به میدانی را با ذکر دلیل به مسئول حوزه کاری اعلام دارد.

• حسابرسی مالیاتی میدانی

در این نوع از حسابرسی مالیاتی نیز کار با ابلاغ برگ دعوت ارائه دفاتر و اسناد شروع می‌شود و در آن موارد لازم جهت ارائه به گروه رسیدگی همراه با تاریخ حضور حسابرسان مالیاتی در اقامتگاه قانونی مؤدی که قبلاً به صورت کتبی به اداره امور مالیاتی اعلام شده است، به فرد ابلاغ می‌گردد. روش حسابرسی مالیاتی میدانی برای آن دسته از پرونده‌های مالیاتی با سطح اهمیت و ریسک بالاتر صورت می‌پذیرد و انجام این حسابرسی به زمان بیشتر و همچنین نیروی انسانی خبره‌تر نیاز دارد.

در روش حسابرسی مالیاتی میدانی، نیازی به مراجعه مؤدی به سازمان امور مالیاتی نبوده و یک گروه رسیدگی که همان حسابرسان سازمان هستند، با مراجعه به اقامتگاه قانونی مؤدی، صحت اسناد و مدارک مالی و میزان رعایت قوانین در تنظیم آن‌ها را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. مدیران و افراد مسئول شرکت موظف هستند دفاتر قانونی و اسناد مورد درخواست حسابرسان را در اختیار آن‌ها قرار دهند. در نهایت یک صورتمجلس بوسیله حسابرسان مالیاتی تنظیم می‌گردد که به امضای حسابرسان و فرد مؤدی خواهد رسید.

• حسابرسی مالیاتی بازرسی

هدف اصلی حسابرسی مالیاتی نوع بازرسی، ارتقا کیفیت گزارشات تهیه شده است. به بیان دیگر، در روش حسابرسی مالیاتی بازرسی تمرکز بر بروزرسانی اطلاعات مؤدیان مالیاتی در سامانه بوده و برای انجام این کار، حسابرس در برخی موارد به صورت حضوری به محل کار این اشخاص مراجعه می‌نماید.

به طور کلی حسابرسی مالیاتی بازرسی، پس از بررسی موارد متعدد مرتبط با فعالیت‌های اقتصادی نظیر وضعیت، حجم، موقعیت و شناسایی اموال صورت می‌گیرد و عمده کاربرد آن در تعیین میزان ریسک مؤدی است.

در حسابرسی مالیاتی بازرسی، در قدم اول رسیدگی به اظهارنامه مالیاتی انجام نمی‌گیرد؛ اما در صورتی که مسئول رسیدگی نیاز به چنین امری را محرز بداند، می‌تواند درخواست حسابرسی اداری یا میدانی را به مسئول حوزه کاری حسابرسی اعلام نماید.

• حسابرسی مالیاتی بازبینی

حسابرسی مالیاتی بازبینی نیز همچون نوع بازرسی بر روی ارتقا کیفیت حسابرسی‌های مالیاتی متمرکز بوده که در آن، اداره امور مالیاتی برخی از گزارشات حسابرسی را انتخاب و کیفیت آن‌ها را مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌دهد. در حسابرسی مالیاتی بازبینی نیز اداره امور مالیاتی قادر است در صورت نیاز به مؤدی مراجعه نماید.

عموماً نتیجه این نوع از حسابرسی مالیاتی، گزارش تخلف مامور مالیاتی، گزارش متمم و اصلاحی یا ارائه گزارشاتی در جهت تشویق ماموران مالیاتی و رعایت مقررات قانونی، است. لازم به ذکر است که حسابرسی مالیاتی بازبینی ممکن است با درخواست دادستان انتظامی مالیاتی یا حسب مورد به درخواست سایر مراجع ذی‌صلاح مالیاتی مثل شورای عالی مالیاتی صورت پذیرد.

مزایای حسابرسی مالیاتی

هرچند که حسابرسی مالیاتی یک سازوکار قانونی و به نوعی اجباری است؛ اما انجام آن برای پرداخت‌کنندگان و مؤدیان مالیاتی دارای مزایایی است که این مزایا به شرح زیر هستند:

حسابرسی مالیاتی بوسیله یک حسابرس خبره در بازه زمانی مشخص می‌تواند کمیت و کیفیت اطلاعات مالی شرکت و کسب و کار را به درستی روشن نموده و با کمک راهکارهای قانونی مانع از مشکلات ناشی از دیرپرداخت مالیات گردد.

داده‌های کشف شده از حسابرسی مالیاتی می‌تواند دید جامعی از وضعیت کلی سازمان و شرکت و تصمیم‌گیری استراتژیک در ارتباط با قدم‌های بعدی مجموعه را در اختیار مدیران قرار دهد.

حسابرسان مالیاتی مجموعه رایان محاسب قادر هستند با بررسی وضعیت کلی شرکت راه‌کارهای موجود برای استفاده از تخفیف‌ها و همچنین معافیت‌های مالیاتی را به مدیران مربوطه ارائه نمایند.

حسابرسی مالیاتی؛ حسابرسی برای اطمینان از صحت مالیات پرداختی

همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، حسابرسی مالیاتی به فرآیند رسیدگی به صحت اسناد و تعیین میزان پرداخت مالیات بر درآمد متناسب با دستورالعمل‌های مالیاتی، اطلاق می‌گردد. در این حسابرسی با ماده ۲۷۲ قانون مالیات‌های مستقیم سروکار خواهیم داشت و به بخش مهم امور مالی  کسب و کار ها در اصناف مختلف تبدیل شده که پشت گوش انداختن آن می‌تواند شخص را با جریمه‌های بسیار سنگین از سوی اداره امور مالیاتی مواجه سازد. در صورتی که چندان به اصول حسابرسی مالیاتی تسلط ندارید، می‌توانید از خدمات حسابرسی مالیاتی مجموعه ما کمک بگیرید.

مراحل انجام حسابرسی مالیاتی

در ایران حسابرسی مالیاتی در ۶ مرحله انجام می‌گیرد که عبارتند از:

• تعیین و ارزیابی دفاتر مالی: در قدم اول دفاتر مالی شرکت اعم از دفاتر روزانه، کل و دارایی تعیین می‌گردد و موردی که بر آن تاکید می‌شود به ارزیابی حجم تراکنش‌ها، معاملات و دارایی‌های ثبت شده در حساب‌های شرکت ارتباط دارد.
• ثبت نتایج در کاربرگ: پس از جمع‌آوری داده‌های اولیه، نتایج به دست آمده را در کاربرگ‌های حسابرسی ثبت می‌نمایند تا بدین صورت شفاف‌سازی کاملی در ارتباط با کلیه حساب‌های مالی و تائید اعتبار اطلاعات ثبت شده انجام پذیرد.
• اخذ تائیدیه‌ های مورد نیاز: در قدم بعدی حسابرس مالیاتی نیازمند اخذ تائیدیه‌هایی از مدیریت شرکت و سازمان مورد نظر داشته باشد که این تائیدیه‌ها در اصل تضمینی برای صحت و اعتبار اطلاعات مالی مورد نیاز است.
• تعیین روش: متناسب با حجم، نوع معاملات و شرکت یا سایر ویژگی‌های حساب‌های مالی، حسابرس روش و نوع حسابرسی مالیاتی را انتخاب می‌کند. روش انتخابی باید به گونه‌ای باشد که با استفاده از آن بتوان کلیه مغایرت‌ها و اشتباهات احتمالی را شناسایی نمود.
• بررسی آزادانه و کامل مدارک: مرحله اصلی حسابرسی در قدم پنجم که همان بررسی کامل و آزاد اسناد و مدارک است شروع می‌شود و در این مرحله است که حسابرس مالیاتی یک به یک اسناد و مدارک درخواستی را برای کشف هرگونه تقلب و تخلف مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
• تنظیم گزارش و جمع‌ بندی: بعد از اتمام تحلیل‌ها، حسابرس مربوطه گزارشی را از نتایج حسابرسی انجام گرفته تنظیم می‌نماید که این گزارش می‌تواند شامل یافته‌های کلیدی در ارتباط با تخلفات و اشتباهات یا توصیه‌های اصلاحی و پیشنهادات برای بهبود رویه‌های مالی و مالیاتی شرکت و کسب و کار مورد نظر باشد.

خدمات حسابرسی مالیاتی

با توجه به مفاهیم قانون مالیات‌ های مستقیم و همچنین مصوبات مربوطه، گزارشات حسابرسی مالیاتی برای طیف گسترده‌ای از اشخاص حقیقی و حقوقی بویژه آن‌هایی که در حوزه‌های خدماتی، تولیدی و بازرگانی فعالیت دارند، الزامی است.

این موارد، از این جهت بوده تا اداره امور مالیاتی از صحت مالیات‌های پرداخت شده اطمینان پیدا کند. وجود چنین سطح از اهمیت سبب شده تا امروزه غالب شرکت‌ها و کسب و کار ها نیازمند خدمات حسابرسی مالیاتی باشند. فرار مالیاتی اتهام سنگینی بوده که می‌تواند اعتبار بسیاری از اشخاص حقیقی و حقوقی را تحت‌الشعاع قرار دهد، هر چند که این اتهام صرفاً به دلیل یک سهل‌انگاری و اشتباه سهوی صورت گرفته باشد.

از طرفی بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کار ها را برای اطمینان از صحت اطلاعات مالی خود به شرکت‌های ارائه دهنده خدمات حسابداری و حسابرسی مالیاتی معتبر نظیر رایان محاسب نیاز دارند تا حسابرسان این مجموعه‌های خصوصی با انجام فرآیند حسابرسی مشکلات احتمالی موجود را کشف کرده و اطلاع دهند.

باید بدانید که که حسابرسی مالیاتی صرفاً به مالیات بر درآمد ختم نمی‌شود و اگر گزارشات و صورت های مالی مرتبط با سایر بخش‌های یک کسب و کار متناسب با اصول و قوانین صورت نگرفته باشد، ممکن است این مسئله شما را با جریمه‌های مالیاتی بسیار سنگینی روبه‌رو سازد.

شرکت رایان محاسب، یکی از مجموعه های تخصصی در این زمینه است که با ارائه کلیه خدمات تخصصی حسابرسی مالیاتی کلیه صورت های مالی و همچنین فعالیت‌های بخش مالی مجموعه کاری شما را بوسیله متخصصان و کارشناسان مجرب این حوزه بررسی و نتیجه را به شما اطلاع می‌دهد.

حسابرسان رایان محاسب پس از بررسی بی‌طرفانه و صادقانه صورت های مالی، گزارش حسابرسی را آماده و در اختیار مدیران قرار می‌دهند که این گزارش چندین بند را تحت پوشش قرار داده و مستندات ذکر شده در آن نیز عبارتند از:

• صورت گردش نقدی
• ترازنامه
• صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام
• صورت درآمد

سوالات متداول

• حسابرسی مالیاتی چیست؟

به فرآیند بررسی صحت اظهارنامه‌های مالیاتی و صورت های مالی یک کسب و کار به لحاظ رعایت مقررات قانونی اطلاق می‌گردد.

• آیا حسابرسی مالیاتی صرفاً به کسب و کار های بزرگ اختصاص دارد؟

خیر، کلیه شرکت‌ها و کسب و کار ها اعم از خرد و کلان موظف به ارائه مستندات و مدارک به حوزه حسابرسی مالیاتی هستند.

• مسئولیت انجام حسابرسی مالیاتی با چه افرادی است؟

مسئولیت انجام این کار بر عهده حسابرسان رسمی و موسسات حسابرسی که عضو جامعه حسابداران رسمی هستند، است.

• بهترین شرکت خدمات حسابرسی مالیاتی کجاست؟ شرکت رایان محاسب با سال ها سابقه به شما بهترین خدمات را در این زمینه ارائه می دهد.